Светот се разоружува, Европа купува оружје

Од финансиска и хуманитарна помош до оружје и санкции против Руската Федерација, Европската унија ги исполни своите ветувања за нападната Украина, не штедејќи напор. Трошоците за мерките што европските земји ги презедоа, како поединечно, така и како блок, за речиси две години војна не се незначителни. Зголемената инфлација, поттикната од кризата на цените на енергијата, стагнацијата или дури и економскиот пад беа само некои од последиците од војната: парадоксално, додека остатокот од светот се разоружуваше, Европа на крајот бесно купуваше оружје, помагајќи му на еден од ретките сектори на индустријата да процвета, која, за разлика од економијата во целина, и онака растеше, вклучително и за време на пандемијата Ковид.

ЕУ и нејзините финансиски институции мобилизираа повеќе од 37,3 милијарди евра за да ја поддржат Украина економски, социјално и финансиски од почетокот на војната. Да не заборавиме дека неодамна беше пуштена и помош од 50 милијарди евра од блокот на ЕУ за Украина во следните четири години. Оваа поддршка беше во форма на макрофинансиска помош, буџетска поддршка, итна помош, одговор при кризи и хуманитарна помош. Европските земји, исто така, беа погодени од трошоците за бегалците од зоната на конфликтот и од цената на оружјето доставено за инвазијата на Украина. Многу земји-членки на ЕУ, заедно со други земји ширум светот, поединечно ѝ пружија поддршка во оружје на украинската армија, со што се исцрпуваат нивните залихи. Залихите кои мораа да се надополнат поради страв од закана од истиот напаѓач.

Економските санкции против Руската Федерација се најтешките во историјата на Европската унија и, дури и ако делумно ја постигнаа целта – да ја демобилизираат руската економија – создадоа европска криза на енергетскиот пазар и оставија многу европски земјите кои бараат решенија за борба против нивната зависност од рускиот гас. Украинското жито, кое транзитирајќи кон западните земји ги нападна пазарите на своите соседи во југоисточна и централна Европа, се натпреваруваше со домашното производство, ставајќи ги во тешкотии земјоделците во овие земји. Европа бележи пораст на цените на енергијата, превирања на финансиските пазари и остра контракција во економиите на Русија и Украина.

Војната во Украина го забави економскиот раст во ЕУ

Една неодамнешна студија објавена од швајцарската народна банка и цитирана од Ројтерс открива дека војната во Украина го забави економскиот раст и „значително“ ја зголеми инфлацијата низ Европа, со посериозни ефекти допрва треба. Студијата, која ги разгледува економиите на три земји од ЕУ, плус Велика Британија и Швајцарија, вели дека индустриското производство би било од 0,1% до 0,7% повисоко во четвртиот квартал од 2022 година, доколку Москва не го нападнеше Киев. Инфлацијата во секоја од овие земји исто така би била од 0,2% до 0,4% пониска.

„Негативните последици од војната веројатно ќе бидат многу поголеми на среден до долг рок, особено за реалната економија.(…) За една или две години, овој негативен ефект веројатно ќе биде околу двојно поголем. се расправаат авторите.

Обединетото Кралство беше особено тешко погодено, со економско производство намалено за 0,7% и зголемена инфлација за 0,2%, додека швајцарскиот БДП ќе беше 0,3% повисок и инфлацијата 0,4% пониска во отсуство на војна. Франција би имала 0,3% пониска инфлација и 0,1% повисок БДП, додека италијанската инфлација би била за 0,2% пониска, а БДП 0,3% повисок. Сепак, најзагрижувачки пример е германската економија. Нејзиниот БДП ќе беше 0,7% повисок, а инфлацијата 0,4% пониска во четвртиот квартал од 2022 година, доколку Русија не ја нападнеше Украина, се вели во студијата. Германија излезе од рецесијата во вториот квартал на 2023 година, но нејзините слаби перформанси продолжуваат да му наштетуваат на растот во еврозоната, предупредија претходно аналитичарите на Блумберг и Ројтерс.

Според официјалната статистика, најголемата европска економија забележа нула раст во периодот април-јуни 2023 година во споредба со првиот квартал од 2023 година. Причините би биле – наведуваат аналитичарите – падот на извозот на Германија, значителниот пад на индустриската активност и намалувањето на потрошувачката поради високата инфлација и повисоките каматни стапки. Во исто време, потрошувачката на домаќинствата порасна на нула во април-јуни 2023 година, додека државните трошоци се зголемија за 0,1%, инвестициите се зголемија за 2,1%, а извозот падна за 1,1%.

САД и Кина, главните економски партнери на ЕУ

Според европската статистика, еврозоната речиси го елиминираше трговскиот дефицит бидејќи извозот на хемикалии – каде Украина беше еден од најголемите извозници – и машините се зголемија, додека вредноста на увозот на енергетски производи, особено од Русија, падна. Наспроти оваа позадина на војната во Украина – според истата официјална статистика – САД и Кина станаа главни трговски партнери на ЕУ. ЕУ извезуваше повеќе во Кина, а повеќе увезуваше од САД. И ова последно поглавје, увозот, придонесе и увозот на оружје.

Побарувачката за оружје во Европа и САД значително се зголеми со поддршката за Украина. Бидејќи европските земји ги исцрпуваа залихите, тие се обидоа да ги надополнат, потпирајќи се првенствено на увозот, а во многу помала мера на сопственото производство. Само во 2023 година, продажбата на 100-те најголеми компании за оружје во светот беше зголемена седма година по ред, и покрај пандемијата. Од 2018 до 2022 година, меѓународните трансфери на оружје паднаа за нешто повеќе од пет проценти во споредба со 2013-2017 година. Спротивно на тоа, увозот на оружје на европските земји – главно од САД – се зголеми за 47%, а на европските земји членки на НАТО до 65%.

Украина, до неодамна, практично не играше никаква улога како држава примач и купувач на оружје. Таа произведуваше своја и имаше залихи од Советскиот Сојуз. Така потребата за увоз беше намалена. Во 2022 година Украина ќе биде трет најголем светски примател на воена опрема. Во исто време, европската индустрија за оружје порасна, дури и ако растот не е спектакуларен во целина. Источна Европа, сепак, почна да произведува оружје, артилериски гранати и друга воена опрема со темпо без преседан од Студената војна.

Според анализата на Килскиот институт за светска економија, САД и Велика Британија и дале најдиректна воена помош на Украина во првите десет месеци од минатата година, а Полска е на трето место. Во југоисточна и централна Европа, покрај регионалното безбедносно прашање, војната во Украина е можност и за индустријата за оружје.

„Со оглед на реалноста на војната во Украина, како и видливиот став во многу земји кон зголемување на буџетите за одбрана, постои реална шанса да влеземе на нови пазари и да ги зголемиме нашите приходи од извоз во наредните години“, рече Себастијан Чвалек, директор генерал на полскиот државен холдинг ПГЗ, кој контролира повеќе од 50 компании кои произведуваат оружје и муниција, цитиран од Ројтерс и пренесен од Аџерпрес.

Другите производители на оружје, исто така, почнаа да го зголемуваат својот производствен капацитет и брзаат да вработуваат работници, претставници на компании и владини претставници во Словачка и Чешка, која е поранешен голем производител на оружје, изјави за Ројтерс.

Што се однесува до Европската унија, таа исто така неодамна започна план за зајакнување на производството на воена опрема, особено производството на муниција. Таа има за цел заеднички набавки – по линијата на гасната платформа – за надополнување на залихите во земјите-членки кои се испразнети со испорака на оружје до украинските власти. Веќе седум земји на ЕУ нарачале муниција во рамките на програмата, според Ројтерс. Нарачките – дадени според договорите за кои преговара Европската агенција за одбрана (ЕДА) – се за артилериски гранати од 155 милиметри, една од најкористените муниции во интензивната војна за трошење меѓу украинските трупи и руските сили.

Шемата е создадена како дел од планот вреден најмалку две милијарди евра, лансиран во март, со цел да се испратат еден милион артилериски гранати и проектили во Украина во рок од една година.