Subscribe
Współczesny krajobraz migracyjny stanowi jedno z najbardziej złożonych wyzwań dla Europy i społeczności międzynarodowej. W kontekście przemian politycznych i społecznych związanych z przepływami pochodzącymi głównie z Afryki i Bliskiego Wschodu, Włochy odegrały w ostatnich latach kluczową rolę w wysiłkach na rzecz reformy narzędzi zarządzania migracją. W ramach tego procesu rząd kierowany przez Giorgię Meloni opracował inicjatywy, które stopniowo stały się modelami odniesienia, wyprzedzając wytyczne przyjęte następnie przez Unię Europejską. Wśród nich porozumienie z Albanią w sprawie utworzenia centrów przetwarzania wniosków o azyl i przeprowadzania procedur repatriacyjnych stanowi pionierskie doświadczenie, które może poprowadzić europejską debatę w kierunku nowych rozwiązań operacyjnych opartych na koncepcji bezpiecznych krajów trzecich.
EWOLUCJA PLANU MATTEI W STRATEGIĘ EUROPEJSKĄ
Jednym z najważniejszych elementów włoskiej polityki, podkreślonym również przez premiera Meloniego podczas Międzynarodowej Konferencji Globalnego Sojuszu przeciwko Przemytowi Migrantów 10 listopada, jest umiędzynarodowienie Planu Mattei dla Afryki. Powstały jako inicjatywa krajowa mająca na celu wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego krajów afrykańskich, plan stopniowo zyskał zasięg i uznanie na poziomie europejskim. Ewolucja ta była możliwa dzięki zorganizowanej współpracy z Globalną Bramą Unii Europejskiej, wspieraną bezpośrednio przez przewodniczącego Komisji Europejskiej. Konwergencja tych dwóch inicjatyw umożliwiła mobilizację znacznych zasobów przekraczających miliard euro, mających na celu wdrożenie projektów infrastrukturalnych i rozwojowych mających na celu wyeliminowanie pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji. Dzięki tej wielopoziomowej synergii Włochy umocniły swoją pozycję wiodącego gracza w promowaniu zintegrowanego i zrównoważonego podejścia do zarządzania przepływami migracyjnymi.
PROCES RZYMSKI I BUDOWANIE WSPÓLNEGO ZARZĄDZANIA
Jednocześnie włoski rząd zwiększył swoje zaangażowanie w Proces Rzymski na rzecz Migracji i Rozwoju, wielostronny mechanizm mający na celu koordynację wysiłków krajów zaangażowanych w zarządzanie wspomaganymi dobrowolnymi powrotami i stabilizację obszarów pochodzenia i tranzytu. Instrument ten okazał się szczególnie skuteczny we wspieraniu systemowej współpracy między państwami europejskimi i partnerami afrykańskimi, pomagając zdefiniować sieć wspólnych obowiązków i ukierunkowanych interwencji. Włoskie działania mają zatem podwójny cel: z jednej strony promowanie rozwoju w krajach pochodzenia; z drugiej strony określenie bardziej skutecznych procedur zarządzania osobami przybywającymi nielegalnie do Europy.
PROTOKÓŁ Z ALBANIĄ JAKO INNOWACYJNY I PIONIERSKI MODEL
Umowa między Włochami a Albanią stanowi najbardziej znaczącą innowację we włoskiej polityce migracyjnej. Na mocy tego porozumienia Rzym wprowadził możliwość rozpatrywania wniosków o azyl i przeprowadzania repatriacji w ośrodkach znajdujących się poza UE, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej jurysdykcji europejskiej. Rozwiązanie to przyciągnęło rosnącą uwagę państw członkowskich, stając się przedmiotem dyskusji i politycznej konwergencji w organach UE. Eksperymentalny charakter modelu albańskiego został uznany za prawdziwy pionierski, ponieważ przewidywał on niektóre decyzje zatwierdzone niedawno przez ministrów spraw wewnętrznych Unii Europejskiej, w tym wprowadzenie koncepcji bezpiecznych krajów trzecich, stworzenie ujednoliconej listy bezpiecznych krajów pochodzenia oraz przyjęcie rozporządzenia w sprawie powrotów, które przewiduje możliwość ustanowienia centrów powrotów w krajach trzecich. Włoska wizja, mocno wspierana przez Prezydencję Rady Ministrów, przyczyniła się zatem bezpośrednio do rozwoju nowej europejskiej architektury zarządzania migracją.
WPŁYW NA WALKĘ Z HANDLEM LUDŹMI I PERSPEKTYWY REGULACYJNE
Model opracowany przez włoski rząd odpowiada również na potrzebę walki z siatkami przestępczymi, które zarządzają handlem migrantami. Stworzenie szybszych i bardziej niezawodnych procedur, w połączeniu z perspektywą decentralizacji niektórych etapów przyjmowania i repatriacji, zostało zinterpretowane jako środek odstraszający dla organizacji odpowiedzialnych za biznes oparty na nadużyciach i niebezpiecznych praktykach. Włochy promowały również szerszą refleksję nad międzynarodowymi konwencjami regulującymi ochronę migrantów i osób ubiegających się o azyl, w celu oceny, czy istniejące przepisy są adekwatne do współczesnych wyzwań. Propozycja ta, wysunięta we współpracy z Danią i wspierana przez liczne państwa Rady Europy, doprowadziła do opracowania deklaracji politycznej, która zapoczątkowała instytucjonalną debatę na temat potrzeby aktualizacji międzynarodowych instrumentów regulacyjnych.
WPŁYW NA DECYZJE UNII EUROPEJSKIEJ
Pionierska rola włoskiego rządu i premiera Giorgia Meloniego w zarządzaniu migracją jest wyraźnie widoczna w przyjętych inicjatywach i ich wpływie na decyzje Unii Europejskiej. Od przekształcenia Planu Mattei we wspólną strategię i konsolidację wielopoziomowych sieci współpracy, po model Albanii, który przewidywał wytyczne UE, Włochy przyczyniły się do przedefiniowania europejskich ram polityki migracyjnej. Ta trajektoria pokazuje chęć zajęcia się zjawiskiem migracji za pomocą innowacyjnych, skoordynowanych narzędzi zdolnych do połączenia bezpieczeństwa, odpowiedzialności i rozwoju.