Subscribe
Zaprezentowany przez Komisję Europejską Digital Omnibus stanowi początek strukturalnego przeglądu całych ram regulacyjnych rządzących przestrzenią cyfrową Unii Europejskiej. Zwolennicy nowego pakietu legislacyjnego zamierzają służyć jako ujednolicone ramy dla zasad obecnie rozproszonych w wielu rozporządzeniach i dyrektywach, z deklarowanym celem ograniczenia redundancji, konfliktów kompetencji i nakładających się zastosowań. Podejściu temu towarzyszy projekt usprawnienia, który dotyczy zarówno kluczowych aspektów regulacji prywatności: ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, jak i złożonego systemu przepisów dotyczących sztucznej inteligencji wprowadzonego ustawą o sztucznej inteligencji.
ODROCZENIE REGULACJI DOTYCZĄCYCH POWIETRZA I NAPIĘCIE MIĘDZY OCHRONĄ A INTERESAMI PRZEMYSŁOWYMI
Jeden z najbardziej kontrowersyjnych elementów Digital Omnibus dotyczy odroczenia pełnego zastosowania przepisów regulujących systemy sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka. Ustawa o sztucznej inteligencji, zatwierdzona nieco ponad rok temu, przewidywała, że przepisy te staną się wiążące w sierpniu 2026 roku. Komisja zaproponowała teraz przesunięcie tego terminu na grudzień 2027 r., Co oznacza ponad roczne opóźnienie, które ma wpływ na kluczowe obszary, takie jak zautomatyzowany wybór kandydatów, ocena uczenia się i przyznawanie kredytów. Według Brukseli opóźnienie to odzwierciedla niemożność zapewnienia spójnego wdrożenia w kontekście, w którym wiele państw członkowskich nie ustanowiło jeszcze organów niezbędnych do egzekwowania rozporządzenia. Brak wyznaczenia właściwych organów w terminie, pierwotnie wyznaczonym na 2025 r., nieuchronnie utrudnia również ustanowienie struktur oceny zgodności, co jest kluczową kwestią techniczną dla wdrożenia AI Act.
ROLA CYFROWEGO OMNIBUSA W REORGANIZACJI EUROPEJSKIEGO SYSTEMU REGULACYJNEGO
Digital Omnibus nie stanowi zbioru nowych przepisów, ale stanowi próbę integracji i reorganizacji istniejących regulacji. Jeden z najbardziej innowacyjnych aspektów dotyczy zarządzania interferencją między RODO a ustawą o sztucznej inteligencji. Obecnie oba instrumenty regulacyjne oddziałują na siebie w sposób, który nie zawsze jest liniowy, w szczególności w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych za pośrednictwem zautomatyzowanych systemów. Digital Omnibus nie wprowadzi nowych obowiązków, ale ma na celu wyjaśnienie różnicy między dwoma reżimami prawnymi, zwłaszcza w odniesieniu do roli uzasadnionych interesów firm w przetwarzaniu danych wykorzystywanych przez modele sztucznej inteligencji. Podejście to napotyka jednak obawy ze strony części Parlamentu Europejskiego, w szczególności grup centrolewicowych i lewicowych, które krytykują proces omnibusowy za brak konsultacji publicznych i ocen skutków, tradycyjnie wymaganych w przypadku zmian strukturalnych w rozporządzeniu. Ta perspektywa rodzi pytania o ochronę danych wrażliwych, ponieważ bardziej ograniczona definicja groziłaby narażeniem niektórych informacji na mniejszą liczbę zabezpieczeń.
POZYCJA WŁOCH W NOWYM SCENARIUSZU EUROPEJSKIM
Włochy znajdują się w wyjątkowej sytuacji w kontekście Digital Omnibus, zarówno ze względu na swój system instytucjonalny, jak i wpływ przeglądu regulacyjnego na organy nadzorcze. Pakiet przewiduje przegląd krajowego modelu zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem roli organów takich jak Urząd Regulacji Łączności i Włoski Urząd Ochrony Danych. Celem jest uniknięcie powielania i konfliktów między organami o sąsiadujących obowiązkach, co jest problemem często podkreślanym przez podmioty branżowe we Włoszech. Przyjęcie Digital Omnibus, spodziewane nie wcześniej niż w 2027 roku, będzie wymagało podjęcia krajowych działań legislacyjnych w celu dostosowania Kodeksu Ochrony Danych Osobowych i innych przepisów sektorowych. Oczekuje się, że rząd wyda co najmniej dwa dekrety legislacyjne w tym samym terminie, we współpracy z włoskim organem ochrony danych i po dokładnej ocenie skutków regulacyjnych. Proces ten stanowi okazję do ponownego zdefiniowania struktury nadzorczej we Włoszech, ale niesie ze sobą również ryzyko złożonego okresu przejściowego, w którym regulacje europejskie i krajowe mogą tymczasowo nakładać się na siebie. Reorganizacja będzie miała znaczący wpływ na włoski system gospodarczy. Firmy będą musiały zaktualizować polityki, umowy i systemy zarządzania danymi, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów wykorzystujących systemy sztucznej inteligencji. Decyzja o zmniejszeniu obciążeń dla małych i średnich przedsiębiorstw może jednak zachęcić do większego rozpowszechnienia zaawansowanych rozwiązań technologicznych, przyczyniając się do modernizacji struktury produkcyjnej.
DELIKATNE PRZEJŚCIE MIĘDZY PRAWAMI, INNOWACJAMI I INSTYTUCJAMI
Omnibus cyfrowy stanowi punkt zwrotny dla europejskich regulacji cyfrowych. Z jednej strony, potrzeba uproszczenia jest oczywista i podzielana przez większość interesariuszy; z drugiej strony, wybory operacyjne stwarzają ryzyko dla ochrony praw obywateli i ogólnej spójności architektury regulacyjnej. Zmiana w przepisach dotyczących sztucznej inteligencji uwypukla głębokie napięcia między chęcią ochrony jednostek a presją szybko rozwijającego się sektora przemysłowego. Przyszłość prywatności i sztucznej inteligencji w Europie będzie w dużej mierze zależeć od sposobu zarządzania tą transformacją. Digital Omnibus, bardziej niż prostą reformą techniczną, jest sprawdzianem dążenia Unii do zbudowania modelu cyfrowego, który pozostanie wierny wartościom leżącym u jego podstaw, a jednocześnie będzie otwarty na potrzeby stale ewoluującej globalnej gospodarki.