Subscribe
Неодамнешното повторно воведување на граничните контроли меѓу Полска, Германија и Литванија предизвика дебата во рамките на Европската Унија, зголемувајќи загриженост за иднината на слободното движење во рамките на Шенген зоната. Сепак, внимателното читање на мерката истакнува некои многу позитивни и рационални елементи во борбата против нелегалната имиграција.
ШЕНГЕН И РАМНОТЕЖЕН ДРЖАВЕН СУВЕРЕНИТ
Шенген зоната, основана во 1995 година, несомнено претставува едно од најзначајните достигнувања на европскиот проект, овозможувајќи слободно движење на лица меѓу 27-те европски земји. Сепак, самото законодавство вклучува заштитни клаузули кои овластуваат привремено враќање на граничните контроли во случај на сериозна закана за јавниот ред или внатрешната безбедност (членови 25-30 од Шенгенскиот граничен кодекс). Одлуката на Полска донесена на 7 јули за враќање на граничните контроли со Германија и Литванија се вклопува во овој регулаторен контекст. Оваа мерка, иако привремена и селективна, претставува чин на самоодбрана на полската држава против зголемувањето на трговијата со луѓе и нерегуларниот влез на мигранти, феномени што можат да ја загрозат и внатрешната безбедност и социјалната кохезија.
НЕРЕГУЛАРНА ИМИГРАЦИЈА: РАСТЕЧКА ЗАКАНА
Нерегуларната имиграција не може да се смета само како административно прашање; таа е сложен, повеќедимензионален и постојано еволуирачки феномен, со длабоки економски, социјални и здравствени импликации, пред сè во однос на националната безбедност. Неовластениот влез на странски државјани ја компромитира способноста за ефикасно и рационално управување со легалните миграциски текови, менувајќи ја рамнотежата воспоставена од системите за планирање и прием на државите. Всушност, оваа динамика ги преоптоварува националните механизми за меѓународна заштита и хуманитарна помош, отежнувајќи го идентификувањето на реалните ситуации на ранливост и поттикнувајќи ја исклученоста и маргинализацијата. Понатаму, нерегуларната имиграција често е тесно поврзана со транснационални криминални мрежи, особено оние вклучени во трговијата со луѓе, шверцот и експлоатацијата на трудот, кои напредуваат во слаби контроли и нееднакви прописи низ европските земји. Овој феномен, исто така, влијае на легалната економија, поттикнувајќи непријавена работа и, во некои случаи, злоупотреба на системите за социјална помош, со што се поткопува одржливоста на јавните услуги и се создава незадоволство кај населението кое живее. Ова незадоволство може да се претвори во социјални тензии, придонесувајќи за политичка нестабилност и фрагментација на демократскиот консензус. Неодамнешните мерки усвоени од Полска, како што е повторното воведување на граничните контроли, се оправдани во светлината на зголемувањето на активностите за шверц на мигранти, за кои се вели дека делумно се олеснети со помалку ригорозно управување со тековите од страна на германските и литванските власти. Од оваа перспектива, нерегуларната имиграција се појавува не само како предизвик за националното управување, туку и како тест за кохезијата и солидарноста меѓу земјите-членки на Европската Унија.
ПРОПОРЦИОНАЛНОСТ И СЕЛЕКТИВНОСТ НА МЕРКАТА
Еден од главните позитивни елементи на полската мерка е нејзината пропорционалност. Проверките беа активирани за почетен период од 30 дена, со можност за продолжување само во случај на постојани проблеми. Понатаму, селективноста на проверките (фокусирана на сомнителни возила како што се автобуси, комбиња со затемнети прозорци и автомобили со бројни патници) го минимизира влијанието врз обичните патници и прекуграничната трговија. Министерот за внатрешни работи Томаш Сјемонијак изјави дека целта не е да се попречи мобилноста, туку да се спречат и да се борат против нелегалните активности. Во оваа смисла, мерката е целосно во согласност со принципите на неопходност и пропорционалност утврдени во правото на ЕУ.
ЗАЈАКНУВАЊЕ НА ЈАВНАТА БЕЗБЕДНОСТ И ДОВЕРБА
Видливото присуство на органите за спроведување на законот на границите има и позитивен психолошки ефект врз населението. Во ерата на растечка перцепција за несигурност, зајакнувањето на граничните контроли може да го зголеми чувството на заштита и доверба во државните институции. Распоредените 1.800 полицајци се јасен сигнал за посветеноста на владата на одбраната на територијалниот интегритет и јавниот ред. Овие активности придонесуваат за спречување на прекугранични злосторства, вклучувајќи трговија со дрога, трговија со оружје, проституција и шверц. Со други зборови, контролата на надворешните и внатрешните граници на Европската Унија не е само законска должност, туку и суштинска компонента на секоја модерна безбедносна политика.
ОДГОВОРНОСТ И МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА
Повторното воведување на граничните контроли е исто така дел од поширок контекст на меѓусебна одговорност меѓу земјите-членки, особено со оглед на недостатокот на координација меѓу некои соседни земји. За правилно функционирање, Шенгенскиот систем бара од секоја држава ефикасно да ги контролира своите граници и да соработува со своите соседи. Без овој принцип на реципроцитет, европската солидарност ризикува да се претвори во асиметрија и нерамнотежа. Затоа, гестот на Полска може да се толкува не како еднострано затворање, туку како повик за дијалог и почитување на заедничките правила.
ЗАШТИТА НА ГРАНИЦАТА КАКО ПРЕДУСЛОВ ЗА ИНТЕГРАЦИЈА
Европската интеграција се темели на одредени основни столбови: единствениот пазар, слободното движење, солидарноста и безбедноста. Сепак, заштитата на внатрешниот ред и граничната контрола претставуваат основа врз која овие вредности можат конкретно да се спроведат. Без ефикасни контроли, слободата на движење може да стане ранлива; без строги критериуми за влез, социјалната инклузија станува потешка за управување. Од оваа перспектива, политиките за борба против нелегалната имиграција не треба да се гледаат како конфликт со човековите права, туку како алатка за балансирање помеѓу прифаќањето и легалноста.
ЕКОНОМСКИ ИМПЛИКАЦИИ
Протестите покренати од некои деловни здруженија, загрижени за доцнењата на границите, мора да се оценат и во светлината на долгорочните придобивки. Иако привремените гранични контроли може да предизвикаат мали доцнења во транспортот или непријатности за патниците, зајакнувањето на законитоста претставува инвестиција во стабилност и предвидливост. Всушност, легалната економија напредува само во средини каде што правилата се јасни, границите се безбедни и бизнисите можат да работат без страв од нелојална конкуренција од нелегални актери. Слободата на движење не може да постои без ригорозно спроведување на законот.
ПРИВРЕМЕНИ КОНТРОЛИ КАКО АЛАТКА ЗА ИНСТИТУЦИОНАЛНА ОТПОРНОСТ
Повторното воведување на гранични контроли од страна на Полска, иако критикувано од некои меѓународни набљудувачи и засегнати страни, претставува јасен пример за институционална отпорност во услови на повеќекратни кризи. Во сè понестабилен геополитички контекст, во кој Европската Унија се соочува со сложени и меѓусебно поврзани закани (како што се меѓународниот тероризам, хибридното војување, притисокот од нерегулираните миграциски текови и растечките тензии на нејзините источни граници), зајакнувањето на капацитетите за суверена контрола се чини не само оправдано во однос на демократскиот легитимитет, туку и неопходно за ефикасноста и заштитата на колективната безбедност. Мерката усвоена од Варшава може да се толкува како прагматичен и повеќеслоен одговор, насочен кон одбрана на територијалниот интегритет на земјата, ефикасна борба против организираниот криминал и прекуграничните мрежи за трговија со луѓе и зачувување на јавниот ред и владеењето на правото во време на ранливост. Понатаму, таа придонесува за зајакнување на довербата на граѓаните во државните институции, демонстрирајќи конкретен капацитет за реагирање во услови на потенцијално дестабилизирачки ситуации. Полската одлука, исто така, ја истакнува потребата од промовирање на посиметричен и поодговорен пристап меѓу земјите-членки, во кој товарот на безбедноста се распределува на фер и координиран начин. Од економска перспектива, усвојувањето на привремени контроли може да помогне во обезбедувањето потранспарентни и поконкурентни услови за легална економска активност, спречувајќи нарушување на прекуграничните текови од поттикнување на нелегални или искривувачки практики. Сепак, усвојувањето на вакви мерки, исто така, покренува значајни прашања за иднината на Шенген зоната и ризикот итните решенија да станат трајни, поткопувајќи еден од основните столбови на европската интеграција. Вистинскиот предизвик за Унијата затоа ќе биде консолидирање на ефикасни механизми за соработка, координација и солидарност меѓу земјите-членки, така што иницијативите како полската можат да се вклучат во заедничка стратешка рамка за управување со надворешните граници, инспирирана од критериумите на рационалност, пропорционалност и одржливост.