Subscribe
Amerykański sen polega na tym, że Stany Zjednoczone są i powinny pozostać krajem możliwości, w którym jednostki mogą poprawić standard życia swój i swoich rodzin dzięki ciężkiej pracy, kompetencji i gospodarności. Jest to zatem marzenie o mobilności dochodowej opartej na własnych wysiłkach. To właśnie miało miejsce pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku, kiedy szesnaście milionów imigrantów, głównie z Europy, przybyło do Stanów Zjednoczonych, aby uciec przed biedą i uciskiem. Amerykańska poetka Emma Lazarus ułożyła dźwięczne słowa dla Lady Liberty, która witała imigrantów w nowojorskim porcie z pochodnią w dłoni:
Daj mi swoich zmęczonych, biednych,
Twoje skulone masy pragnące odetchnąć,
Nędzne odpadki twojego rojącego się brzegu.
Wyślij tych, bezdomnych, burzliwych-do mnie,
Podnoszę moją lampę obok złotych drzwi!
W latach 50. cały świat mógł również obserwować w filmach i telewizji, jak zamożni stali się Amerykanie w porównaniu z innymi. Jednak obecnie często twierdzi się, że amerykański sen umarł. Twierdzi się, że niektórzy ludzie utknęli w grupach o niskich dochodach, podczas gdy inni stają się coraz bogatsi. Pochodnia zgasła, a złote drzwi zostały zamknięte. W swojej najnowszej książce,
The Myth of American Inequality,
były senator (i profesor ekonomii) Phil Gramm i jego dwaj współpracownicy, obaj szanowani naukowcy, pokazują, że te twierdzenia są fałszywe, a amerykański sen żyje i ma się dobrze.
Na schodach ruchomych
Ludzie są zwykle zafascynowani bardzo bogatymi. Gramm i jego współpracownicy wskazują jednak, że bardzo bogaci pod koniec XIX wieku, tacy jak Cornelius Vanderbilt i John D. Rockefeller, kontrolowali znacznie więcej bogactwa niż bardzo bogaci dzisiaj. Ale prawie cały ten majątek został rozproszony w wyniku wyzwań ze strony konkurentów, darowizn na cele charytatywne (Uniwersytet Vanderbilt, Fundacja Rockefellera), hojnych wydatków niektórych spadkobierców i nieuniknionego rozcieńczenia przez dziedziczenie. Kiedy Gloria Vanderbilt zmarła w 2019 roku, zostawiła swojemu synowi, reporterowi CNN Andersonowi Cooperowi, 1,5 miliona dolarów, 0,002 procent z 200 miliardów dolarów fortuny jej pradziadka. Żaden Vanderbilt czy Rockefeller nie znalazł się na liście 400 najbogatszych Amerykanów magazynu Forbes. Niektóre bardzo bogate rodziny pojawiły się i zniknęły tak szybko, że są znane tylko historykom gospodarczym.
Jest to co najwyżej niewielka część historii. Ważne jest to, co dzieje się z innymi. Istnieją dwa rodzaje mobilności w górę: mobilność jednostek w ciągu ich życia oraz mobilność grup dochodowych lub „klas”. Tutaj mogę zacytować tylko kilka z wielu liczb przedstawionych w tej niezwykłej książce. Zazwyczaj wynagrodzenie osób fizycznych jest niskie na początku i wzrasta w miarę zdobywania przez nich większych umiejętności i doświadczenia, gromadzenia kapitału ludzkiego, jak to się często nazywa. W 2017 r. średnie godzinowe zarobki dla młodych dorosłych (19-25 lat) wynosiły 18,24 USD, podczas gdy dla dojrzałych dorosłych (55-65 lat) wynosiły 34,88 USD. Był to wzrost o ponad 90 procent. Oprócz mobilności w górę, którą jednostki tworzą własnym wysiłkiem, istnieje wzrost zarobków w czasie wynikający ze wzrostu produktywności. Średnio w Ameryce dochody osób fizycznych wzrosły o 24,1 procent w latach 1987-1996 i o 41,0 procent w latach 1996-2005. Amerykańska gospodarka jest jak ruchome schody. Nawet jeśli się nie poruszasz, jesteś przenoszony w górę, ale możesz także wspinać się po schodach, a tym samym szybciej poruszać się w górę.
Mobilność w górę oparta na zdolnościach, a nie klasie
Wiele mówi się o tym, że Amerykanie utknęli w klasie, w której się urodzili: Dzieci biednych pozostaną biedne, podczas gdy dzieci bogatych mogą oczekiwać, że również będą bogate. Gramm i jego współpracownicy przedstawiają wiele interesujących danych na ten temat. Dwa skrajne punkty to, po pierwsze, sytuacja, w której twój dochód był całkowicie zdeterminowany przez dochód twoich rodziców, a po drugie, sytuacja, w której dochód twoich rodziców nie miał żadnego wpływu na twój dochód. Jeśli gospodarstwa domowe są podzielone na pięć grup dochodowych lub kwintyli, pierwszy skrajny punkt oznaczałby, że drugie pokolenie znalazłoby się w tym samym kwintylu co pierwsze: 100 procent w każdym kwintylu pochodziłoby z tego samego kwintyla, co pierwsze pokolenie. Na przykład w najbogatszym kwintylu byłyby tylko osoby, których rodzice byli również w najbogatszym kwintylu, a w najbiedniejszym kwintylu byłyby tylko osoby, których rodzice byli również w najbiedniejszym kwintylu. Drugi skrajny punkt, brak efektu, oznaczałby, że drugie pokolenie byłoby równomiernie rozłożone między kwintylami: 20% w każdym kwintylu pochodziłoby z każdego z pięciu kwintyli pierwszego pokolenia.
Gramm i jego współpracownicy odnoszą się do trzech badań dystrybucji drugiego pokolenia w grupach dochodowych w stosunku do pierwszego pokolenia. Te trzy badania dały podobne wyniki, więc można je uznać za dość solidne. Autorzy wykorzystują średnie oparte na tych badaniach. W najbogatszym kwintylu 37,9 procent pochodzi od rodziców, którzy również byli w tym samym kwintylu, 23,3 procent od rodziców z drugiego najbogatszego kwintylu, 17,5 procent od rodziców ze średniego kwintylu, 12,0 procent z drugiego najbiedniejszego kwintylu i 9,3 procent od rodziców z najbiedniejszego kwintylu. Porównywalne liczby dla drugiego najbogatszego kwintyla wynoszą 28,4, 22,6, 21,6, 16,1 i 11,3 procent. Dla środkowego kwintyla wynoszą one 16,4, 22,5, 23,6, 20,5 i 17,0. Dla drugiego najbiedniejszego kwintyla wynoszą one 11,3, 20,2, 19,3, 24,4 i 24,9 procent. W najbiedniejszym kwintylu 6,1% pochodzi od rodziców z najbogatszego kwintylu, 11,4% od rodziców z drugiego najbogatszego kwintylu, 17,8% od rodziców ze średniego kwintylu, 27,3% od rodziców z drugiego najbogatszego kwintylu i 37,4% z najbiedniejszego kwintylu.
Liczby te są niezwykłe. Pokazują one – czego należało się spodziewać – że klasa rodziców ma pewien wpływ na to, do której klasy trafiają ich dzieci, ale nie jest to wpływ bardzo znaczący. Przypomnijmy, że gdyby pochodzenie nie miało wpływu, dystrybucja dzieci między grupami dochodowymi byłaby losowa, tak że 20% osób w najbogatszym kwintylu miałoby rodziców z tego kwintylu. Zamiast tego osoby te stanowią 37,9% wszystkich osób w najbogatszym kwintylu. Tak więc pochodzenie robi różnicę, ale tylko niewielką – 17,9%. Oznacza to również, co ważniejsze, że 62,1 procent osób w najbogatszym kwintylu ma rodziców, którzy nie byli w najbogatszym kwintylu. Ponownie, ponieważ 37,4% osób w najbiedniejszym kwintylu ma rodziców, którzy również byli w tym kwintylu, oznacza to, że 62,6% osób w najbiedniejszym kwintylu ma rodziców, którzy nie byli w najbiedniejszym kwintylu.
Pozycja wyjściowa Nieistotne
Lewicowi intelektualiści zwykle nie doceniają dynamicznego charakteru konkurencyjnego kapitalizmu: głupiec i jego pieniądze szybko się rozstają. To niekończące się wyzwanie. Oryginalna pozycja nie ma większego znaczenia. Liczby cytowane przez Gramma i jego współpracowników pokazują, że rodzice nie mogą kupić wielu korzyści dla swoich dzieci. Rzeczywiście, początkowe korzyści znikają w ciągu kilku pokoleń. Nawiasem mówiąc, był to również wniosek z przełomowego artykułu Gary’ego S. Beckera i Nigela Tomasa z 1986 r.: „Prawie wszystkie zalety i wady zarobków przodków są wymazywane w ciągu trzech pokoleń”. Adam Smith podzielił się tym fundamentalnym spostrzeżeniem w
Teoria uczuć moralnych
(część 4, rozdział I):
Produkcja ziemi utrzymuje przez cały czas prawie taką liczbę mieszkańców, jaką jest w stanie utrzymać. Bogaci wybierają ze sterty tylko to, co jest najcenniejsze i najprzyjemniejsze. Konsumują niewiele więcej niż biedni; i pomimo ich naturalnego egoizmu i pazerności, chociaż mają na myśli tylko własną wygodę, chociaż jedynym celem, jaki proponują z pracy wszystkich tysięcy, których zatrudniają, jest zaspokojenie ich własnych próżnych i nienasyconych pragnień, dzielą się z biednymi produktami wszystkich swoich ulepszeń. Są one prowadzone przez niewidzialną rękę, aby dokonać prawie takiego samego podziału środków niezbędnych do życia, jaki zostałby dokonany, gdyby ziemia została podzielona na równe części między wszystkich jej mieszkańców; i w ten sposób, nie zamierzając tego, nie wiedząc o tym, wspierają interes społeczeństwa i zapewniają środki do rozmnażania gatunku. Kiedy opatrzność podzieliła ziemię między kilku panów, nie zapomniała ani nie porzuciła tych, którzy wydawali się pominięci w podziale.
Nie powinniśmy zbytnio przejmować się jakąkolwiek pierwotną pozycją, ale raczej możliwością poruszania się do przodu i w górę. Podczas gdy amerykański sen żyje i ma się dobrze, niepokojące jest to, że zdolne do pracy, ale niepracujące osoby w najbiedniejszym kwintylu otrzymują prawie taki sam lub nawet większy dochód po transferach i podatkach niż osoby pracujące w kolejnych trzech kwintylach powyżej ich. Gramm i jego współautorzy zauważają (s. 81), że „najgłośniejsi krytycy naszego systemu gospodarczego za wzrost nierówności w zarobkach w powojennej Ameryce są również często najbardziej zaangażowanymi zwolennikami rozszerzenia samych płatności transferowych na rzecz Amerykanów o niskich dochodach, które były największą przyczyną wzrostu nierówności w zarobkach. Byli również największymi promotorami publicznego systemu edukacji, który pozostawił tak wielu w tyle i największymi krytykami reform edukacyjnych, takich jak wybór szkoły, które umożliwiają większej liczbie dzieci podniesienie ich przyszłych zarobków”. Na końcu swojej książki autorzy wymieniają kilka niezbędnych reform w Ameryce. 1) Uporządkowanie faktów. 2) Usunięcie rządowych czynników zniechęcających do pracy. 3) Reforma szkolnictwa podstawowego i średniego w celu osiągnięcia sukcesu. 4) Usunięcie rządowych ograniczeń możliwości.
Propozycje te są z pewnością istotne również dla Europy.