Subscribe
Spadek demograficzny, fundusze UE na odbudowę i zmieniająca się dynamika gospodarcza stawiają Rzym przed Londynem
Według najnowszych danych Banku Światowego, po raz pierwszy od 2001 r. Włochy prześcignęły Wielką Brytanię pod względem PKB per capita. Kamień milowy oznacza odwrócenie rywalizacji, w której Wielka Brytania konsekwentnie wyprzedzała Włochy przez ponad dwie dekady. Zmiana ta została opisana przez Telegraph jako „pobudka” dla premiera Keira Starmera, rodząc pytania o długoterminowy kierunek brytyjskiej polityki gospodarczej.
Pod koniec 2024 r. PKB na mieszkańca Włoch wyniósł 60 847 USD (56 100 EUR / 44 835 GBP), w porównaniu do 60 620 USD (44 655 GBP) w Wielkiej Brytanii. Różnica jest marginalna, ale symboliczna: po latach słabych wyników Włochy znajdują się obecnie na pozycji, którą ostatnio zajmowały pod koniec lat 80. i ponownie na początku XXI wieku.
Historyczna rywalizacja
To nie pierwszy raz, kiedy Włochy wyprzedziły Wielką Brytanię pod względem gospodarczym. W 1987 r. Włochy na krótko wyprzedziły Wielką Brytanię pod względem PKB na mieszkańca, co stało się symbolem siły przemysłowej tego kraju i powojennego wzrostu. Przewaga ta utrzymywała się do początku XXI wieku, kiedy to brytyjski sektor finansowy i reformy rynku pracy pomogły Wielkiej Brytanii w osiągnięciu przewagi.
Od tego czasu obie gospodarki różniły się na różne sposoby. Wielka Brytania stała się bardziej zależna od usług, zwłaszcza finansowych i technologicznych, podczas gdy Włochy zmagały się z niską produktywnością, wysokim długiem publicznym i powtarzającą się niestabilnością polityczną. Jednak obecnie czynniki strukturalne – w tym trendy populacyjne, finansowanie UE i reformy fiskalne – przechyliły równowagę z powrotem na korzyść Włoch.
Rola danych demograficznych
Być może najbardziej decydującym czynnikiem obecnego odwrócenia jest demografia. Populacja Wielkiej Brytanii nadal rośnie, napędzana imigracją i stosunkowo wyższym wskaźnikiem urodzeń, podczas gdy Włochy od ponad dekady borykają się z kurczącą się i starzejącą populacją.
Chociaż malejąca populacja stanowi długoterminowe wyzwanie dla rynków pracy i emerytur, w krótkim okresie mechanicznie zwiększa PKB na mieszkańca. Przy mniejszej liczbie mieszkańców ta sama ogólna produkcja jest dzielona na mniejszą bazę, dzięki czemu Włosi wydają się średnio „bogatsi” niż ich brytyjscy odpowiednicy – mimo że łączny wzrost włoskiej gospodarki pozostaje skromny.
Jak zauważyli analitycy, porównanie to podkreśla bardziej dystrybucję bogactwa niż bezwzględną siłę którejkolwiek z gospodarek. George Buckley, główny ekonomista ds. Wielkiej Brytanii i strefy euro w Nomura, powiedział Bloombergowi, że podczas gdy Wielka Brytania osiągnie lepsze wyniki niż Włochy w czterech z sześciu lat między 2021 a 2026 r. pod względem całkowitego wzrostu PKB, Włochy będą liderem w przeliczeniu na mieszkańca w tym samym okresie.
Wpływ PNRR i polityki fiskalnej
Pozycję Włoch wzmocnił również Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (PNRR), finansowany z unijnego mechanizmu odbudowy po pandemii. Miliardy euro napłynęły na projekty związane z infrastrukturą, cyfryzacją i zieloną transformacją, dając włoskiej gospodarce tymczasowy impuls, który znalazł odzwierciedlenie we wskaźnikach zamożności gospodarstw domowych i produktywności.
Rząd premiera Giorgia Meloniego wdrożył również politykę obniżenia podatków od pracy i zacieśnienia przepływów migracyjnych, które, choć politycznie kontrowersyjne, odegrały rolę w kształtowaniu krótkoterminowego profilu gospodarczego kraju. Podczas gdy wielu obserwatorów przestrzega przed nadmiernym kredytowaniem działań rządu, PNRR niezaprzeczalnie nadała rozpędu systemowi często krytykowanemu za stagnację.
Znak ostrzegawczy dla Wielkiej Brytanii
Reakcja w Wielkiej Brytanii była stonowana, ale nie obojętna. Brytyjskie media przedstawiły wyprzedzenie jako wskaźnik podstawowych słabości krajowej gospodarki. Kryzys kosztów utrzymania, powolna produktywność i tarcia handlowe związane z Brexitem połączyły się, aby osłabić względną pozycję Wielkiej Brytanii.
Dla premiera Starmera, który doszedł do władzy obiecując odnowę gospodarczą, porównanie z Włochami ma znaczenie polityczne. Niegdyś borykająca się z trudnościami gospodarka południowoeuropejska wyprzedza obecnie Wielką Brytanię pod względem wskaźnika, który silnie rezonuje z opinią publiczną: indywidualnego dobrobytu. The Telegraph zauważył, że dane te powinny służyć jako dzwonek alarmowy, wzywający rząd do ponownego przemyślenia strategii wzrostu.
Szerszy kontekst europejski
Wyprzedzenie następuje w czasie, gdy Europa jako całość walczy o utrzymanie tempa wzrostu. Eurostat podał, że gospodarka UE wzrosła o zaledwie 0,2% w drugim kwartale 2025 r., odzwierciedlając słabą produkcję przemysłową i stłumiony popyt konsumpcyjny.
W tym kontekście względne lepsze wyniki Włoch są bardziej anomalią statystyczną niż oznaką głębokiej transformacji strukturalnej. Mimo to porównanie z Wielką Brytanią ożywiło debaty na temat modeli gospodarczych, polityki demograficznej i roli solidarności UE we wspieraniu słabszych gospodarek.
Patrząc w przyszłość
Nowa pozycja Włoch przed Wielką Brytanią pod względem PKB na mieszkańca wynika zarówno z arytmetyki, jak i odporności. Zmniejszająca się populacja zwiększyła bogactwo per capita, podczas gdy unijne fundusze naprawcze zapewniły tymczasową amortyzację. Pozostają jednak poważne wyzwania: niski wskaźnik urodzeń, wysokie zadłużenie i powolna produktywność mogą zniweczyć zyski w dłuższej perspektywie.
Dla Wielkiej Brytanii przesłanie jest bardziej naglące. Z rosnącą populacją, ale słabnącą produktywnością, Londynowi grozi dalsze pozostawanie w tyle, chyba że znajdzie sposób na ożywienie wzrostu.
Najnowsze dane są zatem mniej świętem dla Włoch niż ostrzeżeniem dla Wielkiej Brytanii – przypomnieniem, że dobrobyt nie jest gwarantowany, a polityka demograficzna, innowacyjność i dyscyplina fiskalna określą, kto będzie liderem europejskich rankingów gospodarczych w nadchodzących dziesięcioleciach.
Alessandro Fiorentino