Украинските житарки создадоа несогласување во ЕУ

Украинското жито создава тензии меѓу администрацијата на Киев и двајца нејзини сојузници кои досега обезбедуваа воена поддршка во војната со Русија: Полска и Словачка. Овие земји еднострано одлучија да ги задржат ограничувањата за увоз на украинско жито, и покрај одлуката на Европската комисија за укинување на блокадата, воведена пред неколку месеци на барање на пет земји од централна и југоисточна Европа, за да ги заштитат своите земјоделци и патната инфраструктура. Трета земја која го направи истото како Полска и Словачка е Унгарија, која не се смета за еден од главните поддржувачи на Украина. Додека Бугарија најави повлекување од блокадата само неколку дена пред одлуката на ЕУ, Романија допрва треба да даде конкретен одговор. Реакцијата на Киев беше и брза и цврста. Украина се закани дека ќе преземе правни дејствија пред Судот на правдата на ЕУ и ќе поднесе итна жалба до Светската трговска организација против тие земји за кршење на правото на ЕУ.

Европската комисија ги укина ограничувањата. Киев беше принуден да подготви план за контрола на пратките со жито

Европската комисија одлучи да ги укине ограничувањата за увозот на украински житарки во петте земји наведени на 15 септември, истовремено повикувајќи го Киев да подготви план за ефективни мерки за контрола на пратките. Пред оваа одлука, Бугарија се повлече од ад хок коалицијата за прифаќање на украинското жито, откако три партии кои ја поддржуваат владата го предложија тоа до Народното собрание во Софија.

Јасно е дека Полска, Словачка и Унгарија не се согласуваат со заклучокот на Европската комисија дека „исчезнаа нарушувањата на пазарот во петте земји-членки кои граничат со Украина“, па затоа најавија дека ги задржуваат ограничувањата на неодредено време. По неколкудневно двоумење, властите во Букурешт објавија и дека ги продолжуваат ограничувањата за 30 дена. Одлуката дојде и со одредени услови – Украина мора веднаш да воведе ефективни мерки за контрола на извозот за четири групи стоки и итно да претстави акционен план, со што Романија ѝ даде причина засега да не донесе цврста одлука. Со други зборови, прво Букурешт рече дека чека да го види акциониот план на Украина, а потоа вети дека ќе анализира и ќе постави „услови“. Конечно, романскиот премиер Марсел Чолаку најави дека ќе оди во Киев да разговара за овие услови.

„Имам дијалог со царината секој ден на оваа тема и информации дали некој побарал извоз на романска територија, а тоа не е побарано“, објасни лидерот на ПСД, премиерот Марсел Чолаку, кој истакна дека ниту едно зрно пченица е увезено. Тој додаде дека ќе се направи меморандум, во 30-те дена на благодатта, и двоен систем за лиценцирање, и на територијата на Украина и Романија.

Според анализата објавена од adevarul.ro, „стратегијата на претставниците на Романија и Киев сега изгледа ја следи стратегијата за продлабочување на каналот Бистро на пролет. Продлабочувањето на каналот Бистро од страна на Украинците (од 3,5 на 7 метри) имаше за цел да се создаде пловни канали до Црното Море за бродови што превезуваат жито произведено во Украина. Тогаш Романија ја обвини Украина за кршење на Конвенцијата за режим на пловидба по Дунав, која предвидува дека единствениот пловен крак на Дунав до Црното Море е Сулина. По обвинувањата на романската држава, мерења на длабочината на каналот Бистро извршија и Украинците и резултатите се уште не се објавени во јавноста.

„(…) откако голем дел од романските политичари и медиумски субјекти се преправаа дека всушност нема продлабочување, подоцна романските претставници се преправаа дека ќе направат нешто во врска со тоа, дека ќе преземат акција и ќе го измерат каналот Бистро и Чилија. Арм. Конечно, како во комедија, мерењата ги направија самите Украинци и ни беше ветено дека резултатите од „анализата“ ќе бидат објавени некаде во април. Официјалните резултати се уште не се објавени, Оттогаш каналот е продлабочен од 3,5 м на над 6 м, а сега се чини дека веќе е продлабочен или е во процес на продлабочување на над 7 м.“, велат новинарите на адеварул.ро.

Според официјалната европска статистика, до јули 2023 година, речиси 33 милиони тони жито и други земјоделско-прехранбени производи се извезени од Киев преку Црноморската иницијатива за извоз на жито. Руската блокада на Црното Море сега ја спречува Украина целосно да ги искористи традиционалните извозни рути, принудувајќи ја да бара алтернативни патишта, како копнени, преку своите соседи.

Ограничувањата воведени од Европската комисија минатиот мај дојдоа во време на поплаки од петте земји, откако нивните власти се соочија со протести од домашните земјоделци, кои се пожалија на притисок врз секторот поради ниските цени поради недостаток на царини, па дури и сомнителниот квалитет – официјално негираше – од овие украински производи.

„За нас е клучно да утврдиме дека земјите-членки не можат поединечно да забранат увоз на украински стоки. (…) Затоа поднесуваме жалба против нив“, реагираше министерката за економија Јулија Свириденко на ограничувањата наметнати од Полска и Словачка. и Унгарија во соопштение. Се надеваме дека овие земји ќе ги укинат своите ограничувања и дека нема да мораме долго да одиме на суд за да го решиме нашиот спор“, додаде украинскиот министер во изјавата.

Реакцијата на украинскиот претседател Володимир Зеленски, проследена со контрареакција на полските власти, сепак отворено зборува за тензиите меѓу Варшава и Киев. Володимир Зелески тврдеше дека некои земји „глумиле солидарност“ со Украина и дека „политичкиот театар“ создаден од спорот за увозот на украински жито и служи на Русија, додека полскиот претседател го предупреди Киев дека треба да „се сеќава“ на помошта што ја нуди Варшава. Подоцна полската влада објави дека нема да и достави на Украина повеќе оружје од веќе договореното, пишува digi24.

Потоа, полскиот претседател Анджеј Дуда презеде чекор за смирување на ситуацијата, велејќи дека прашањето ќе се реши по дипломатски пат.

„Не се сомневам дека спорот околу увозот на жито од Украина на полскиот пазар е само фрагмент од полско-украинските односи. Мислам дека нема да има значително влијание врз нив, затоа мораме да го решиме овој проблем меѓу нас“, изјави Анджеј Дуда на деловна конференција.

Треба да се напомене дека Полјаците беа повикани на гласање на 15 октомври за да изберат нов парламент, а земјоделците одиграа важна улога на претходните избори во 2015 и 2019 година, а актуелната влада не сакаше да ризикува со нови земјоделци. протести по оние во пролетниот дел. Изборите беа причина за слична одлука во Словачка, каде гласачите беа повикани на гласање на 30 октомври.

Во Унгарија, пак, ситуацијата е поинаква. Непосредно пред ЕУ да одлучи да ги укине ограничувањата за увозот на жито од Украина, унгарскиот премиер Виктор Орбан најави „сериозна битка“ меѓу источните членки на ЕУ и Брисел. Во стилот на кој веќе се навикна, Виктор Орбан ја обвини ЕУ дека ги брани не европските, туку американските интереси, „бидејќи она што ние го нарекуваме украинско жито, се разбира, не е украинско жито, туку комерцијален производ од територија која веројатно Долго време им припаѓаше на Американците“.