Subscribe
Europejskie rolnictwo stoi obecnie przed wyzwaniem strukturalnym, które może zagrozić długoterminowej stabilności sektora: starzeniem się populacji rolników. Przy średniej wieku wynoszącej 57 lat i młodych ludziach poniżej 40 roku życia stanowiących zaledwie 12% ogółu, ciągłość produkcji i innowacyjność w sektorze rolnym wydają się coraz bardziej zagrożone. W tym kontekście nowa strategia Unii Europejskiej na rzecz wymiany pokoleń stanowi nie tylko zestaw środków operacyjnych, ale także prawdziwy test zdolności UE do zabezpieczenia przyszłości jej obszarów wiejskich. Określony cel – podwojenie odsetka młodych rolników do 24% do 2040 r. i przeznaczenie co najmniej 6% wydatków na rolnictwo dla młodszych pokoleń – stanowi punkt zwrotny w sposobie, w jaki Bruksela podchodzi do zrównoważonego rozwoju sektora. Aby jednak inicjatywa ta nie pozostała odosobnioną interwencją, musi przełożyć się na strukturalną zmianę europejskiej polityki rolnej, która będzie w stanie realnie wpłynąć na życie młodych ludzi i dynamikę społeczno-gospodarczą obszarów wiejskich.
DŹWIGNIE ZMIAN: DOSTĘP DO ZIEMI, KREDYTÓW I SZKOLEŃ
Europejski plan określa pięć kluczowych osi strategicznych: dostęp do gruntów, odpowiednie instrumenty finansowe, szkolenia i umiejętności, warunki życia na obszarach wiejskich oraz wsparcie dla sukcesji pokoleniowej. Są to filary niezbędne do zbudowania ekosystemu sprzyjającego odnowie sektora rolnego. Wprowadzenie „pakietu startowego” w wysokości do 300 000 euro dla nowych rolników stanowi konkretny krok w kierunku zmniejszenia barier wejścia, które często są nie do pokonania dla młodych ludzi chcących rozpocząć działalność rolniczą. Jednocześnie współpraca z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym może ułatwić dostęp do kredytów, podczas gdy utworzenie Europejskiego Obserwatorium Ziemi ma na celu uczynienie rynku gruntów bardziej przejrzystym i zrównoważonym, zwalczając spekulacje i ułatwiając przekazywanie gospodarstw. Do tego dochodzi rozwój umiejętności poprzez programy takie jak Erasmus dla młodych przedsiębiorców, które umożliwiają studentom poznanie innowacyjnych i zrównoważonych modeli produkcji w innych krajach europejskich. To zintegrowane podejście uznaje, że rolnictwo przyszłości wymaga nie tylko zasobów finansowych, ale także wykwalifikowanego kapitału ludzkiego i zdolności do innowacji.
MŁODZIEŻ I OBSZARY WIEJSKIE: POŁĄCZENIE WYMAGAJĄCE ODBUDOWY
Aby zapewnić prawdziwą odnowę, wsparcie dla młodych ludzi musi wykraczać poza wymiar ekonomiczny, obejmując szerszą wizję warunków życia na wsi. Obszary wiejskie w Europie, często dotknięte wyludnieniem, brakiem usług i izolacją infrastrukturalną, wymagają polityki spójności, która zapewni równe szanse w porównaniu z kontekstem miejskim. Europejski plan obejmuje środki mające na celu poprawę dobrostanu społecznego i zawodowego rolników, takie jak współfinansowanie usług zastępczych podczas choroby lub urlopu, mające na celu promowanie lepszej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Inicjatywy te mają zasadnicze znaczenie dla uczynienia rolnictwa atrakcyjną działalnością i zgodną z potrzebami nowych pokoleń. Wspieranie młodych ludzi oznacza nie tylko zachęcanie do produktywności, ale także promowanie nowej wizji wsi jako miejsca do życia, innowacji i uczestnictwa w życiu społeczności. Polityka rolna musi być zatem zintegrowana z polityką rozwoju obszarów wiejskich, cyfryzacji i transformacji ekologicznej, tworząc dynamiczny i zrównoważony model obszarów wiejskich.
OD INTENCJI DO DZIAŁAŃ: WYZWANIE SPÓJNOŚCI POLITYKI
Sukces tej strategii będzie w dużej mierze zależał od zdolności państw członkowskich do przełożenia europejskich wytycznych na konkretne działania krajowe. Wezwanie do przeznaczenia co najmniej 6% wydatków na rolnictwo na odnowę pokoleń stanowi znaczące zobowiązanie, ale prawdziwym wyzwaniem będzie zapewnienie, że fundusze te będą wykorzystywane skutecznie i w skoordynowany sposób. Plan nie może zostać zredukowany do jednorazowej inicjatywy, ograniczonej do jednego cyklu politycznego lub etapu programowania WPR. Aby mieć trwały wpływ, musi być osadzony w długoterminowej perspektywie opartej na wielopoziomowym zarządzaniu i stałym monitorowaniu wyników. Wdrożonym narzędziom muszą towarzyszyć polityki towarzyszące, ciągłe szkolenia, pomoc techniczna i wsparcie dla cyfryzacji.
MŁODZI ROLNICY GWARANCJĄ ZRÓWNOWAŻONEJ PRZYSZŁOŚCI EUROPY
Inwestowanie w następne pokolenie jest nie tylko aktem sprawiedliwości międzypokoleniowej, ale także warunkiem wstępnym odporności całego europejskiego systemu rolnego. Młodzi rolnicy są orędownikami innowacji, większej świadomości ekologicznej i przedsiębiorczego podejścia otwartego na dywersyfikację działalności. Stanowią oni klucz do pogodzenia wydajności, zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa żywnościowego, zapewniając jednocześnie ochronę obszarów wiejskich i społeczności. Europejska strategia odnowy pokoleń może zatem stanowić początek prawdziwego punktu zwrotnego, pod warunkiem, że będzie wspierana spójnością, odpowiednimi zasobami i wspólną wizją instytucji europejskich i krajowych. Tylko w ten sposób europejskie rolnictwo może ponownie stać się motorem rozwoju, innowacji i spójności społecznej, zapewniając tętniącą życiem przyszłość dla wsi i jej mieszkańców. Wsparcie dla młodych rolników nie powinno być interpretowane jako interwencja sektorowa, ale jako strategiczny wybór dla przyszłości Europy. Nadszedł czas, aby przejść od deklaracji zasad do konkretnych wdrożeń, naprawdę umieszczając młode pokolenia w centrum polityki rolnej i wiejskiej. Tylko w ten sposób Unia może zapewnić ciągłość, zrównoważony rozwój i dobrobyt swojego najcenniejszego zasobu: ziemi i tych, którzy ją uprawiają.