Војната во Израел предизвика несогласување во Европската унија

Војната во Израел, иако се уште е во раните денови, веќе создаде несогласување во Европската унија. Иако земјите-членки се обединети во осудувањето на нападите на Хамас и поддршката на Израел во неговата сегашна трагична ситуација, полека, но сигурно се појавува јаз меѓу земјите-членки кои имаат различни позиции за континуираната финансиска поддршка за Палестинците.

Некои од овие земји, преку гласовите на нивните лидери, било на претседателско ниво или на чело на нивните влади, веќе го изразија својот став. А главниот аргумент за продолжување на оваа поддршка е дека не треба да се меша палестинскиот народ со терористичката организација Хамас. Оттука и дискусиите за тоа дали да се суспендира или не финансиската поддршка доделена на Палестина во последните години од ЕУ – исклучително значителна сума, наменета за поддршка на населението на оваа земја која е во постојан конфликт со својот сосед Израел повеќе од половина. век. Од друга страна, разбирлива е позицијата на државите во кои политичарите повикуваат – претпазливо или жестоко – да се прекине оваа поддршка, на позадината на нападите што предизвикаа илјадници смртни случаи и повредени од терористичката организација Хамас на 7. од октомври. Тие беа прославени на улиците на западноевропските градови од граѓани со палестинско потекло кои се корисници на заштитата што ја нудат овие држави, вклучително и со добивањето државјанство. Сепак, важно е да се размисли какви последици би имало евентуалното суспендирање на оваа поддршка и дали, во отсуство на решенија во областа, Европа може да се најде со нов бран мигранти, особено во сегашниот контекст на растечката анти- миграциско чувство.

„Жешката“ реакција на ЕУ веднаш по нападите на 7 октомври ја изрази европскиот комесар Оливер Вархеји:

„Сите плаќања веднаш суспендирани, сите проекти разгледани, сите буџети на проекти, вклучително и за 2023 година, одложени до понатамошно известување, реевалуација на целата програма“, напиша тој на платформата X.

Сепак, само еден ден подоцна, Европската комисија објави дека нема да ја прекине помошта за палестинскиот народ преку нејзините земји-членки, туку повторно ќе процени како ќе се спроведува планот за поддршка во иднина.

Портпаролот на Комисијата Ерик Мамер призна дека пред објавувањето на Вархеји немало консултации за ова прашање и призна дека биле потребни часови консултации со земјите-членки за да се објави она што изгледало како исправка од Европската комисија. Се чини дека е свикан и повикан Советот на европските министри за надворешни работи да ги усогласи ставовите. Според официјалното соопштение, таа била свикана од шефот на европската дипломатија Жозеп Борел за да се разговара за ситуацијата меѓу Израел и Палестина. Според него, одговорот на Израел за одбрана на својата територија е легитимен, но тој мора да се одвива во границите на меѓународното право, став што го делат и Обединетите нации.

Шпанија и Франција не сакаат да ја прекинат финансиската помош за палестинското население

Шпанија и Франција се две од земјите-членки кои не сакаат да ја прекинат финансиската помош и тоа официјално го објавија. Тие се согласуваат на ревизија на договорот, но не и на суспензија на финансиската помош – и тврдат дека постои потреба да не се меша „терористичката група со палестинското население“.

„Оваа соработка мора да продолжи, не можеме да го помешаме Хамас, кој е на списокот на терористички групи на ЕУ, со палестинското население или со палестинската власт или со организациите на Обединетите нации на терен“, рече Хозе Мануел Албарес, вршител на должноста министер за надворешни работи. интервју за шпанската радио станица Cadena SER.

„Ние не сме за суспендирање на помошта од директна корист на палестинскиот народ и тоа вчера јасно и го кажавме на Европската комисија (…) Оваа помош е фокусирана на поддршка на палестинското население, во областа на водата, здравјето, безбедноста на храната и образованието“, се вели во соопштението на француското Министерство за надворешни работи, пренесе Аџерпрес.

Од друга страна, уште две земји, Германија и Австрија, најавија дека размислуваат да ја прекинат поддршката за Палестинците, која изнесува неколку стотици милиони евра. Германските владини претставници најавија дека ќе има преоценување на поддршката за Палестинците. Во исто време, според извршната власт во Берлин, Германија „ќе разговара со Израел како развојните проекти во регионот може да се реализираат и ќе се координира со меѓународните партнери во овој поглед“, објави Ројтерс.

Германските конзервативци сакаат крај на палестинската помош

Порадикални, некои германски пратеници, особено од конзервативната опозиција, повикаа на прекин на помошта за Палестина.

„Цела Европа, сите 27 држави, сега мора да се изјаснат: ни треба нов почеток и повеќе нема да финансираме терористи“, рече конзервативецот Армин Лашет.

Јасниот став на Германија е разбирлив во контекст кога нападот на Хамас врз Израел беше прославен на улиците на Берлин од страна на пропалестинска мрежа. Во овој контекст, политичарите од демохристијанската и зелената партија бараат да се преиспита забраната на пропалестинските здруженија во Германија, па дури и да се доведе во прашање повлекувањето на некои германски граѓани.

Австрија: Една од најсилните произраелски позиции во Европската унија

Протести про-Хамас се одржаа и во Лион, Франција, каде демонстрантите го обвинија претседателот Емануел Макрон дека е „соучесник“ со „криминалниот Израел“. Иако досега немало такви протести во поголемите австриски градови, владата на канцеларот Карл Нехамер веќе најави дека ќе ја прекине помошта од 19 милиони евра за Палестина. Позицијата на Виена не е изненадувачка. Тоа е затоа што австриската влада усвои еден од најсилните про-израелски ставови во Европската унија во последниве години. Повеќето европски земји (се уште) не изразиле официјален став по ова прашање. Ова ја вклучува Романија, каде прашањето за финансиската поддршка на Палестинците остана неистражено дури и на јавната сцена. Ова е и покрај фактот што таа има традиционални односи со Палестина, а многу палестински студенти студираат на романските универзитети уште пред револуцијата во декември 1989 година.

Според европскиот комесар Оливер Вархеји, сегашната програма за финансиска помош за Палестина изнесува речиси 700 милиони евра. Тоа е дел од повеќегодишниот план за развојна поддршка на ЕУ за Палестина, вреден вкупно 1,2 милијарди евра. ЕУ обезбедува развојна поддршка за Палестина откако САД го „пресече“ финансирањето на агенцијата на ОН која се занимава со палестинските бегалци – УНРВА – за време на администрацијата на Трамп. Главниот официјален аргумент што се разгледуваше во тоа време беше многу јасен од тогашниот еврокомесар Јоханес Хан:

„Без УНРВА и без перспектива за решение со две држави, ќе има само хаос и насилство и за Израелците и за Палестинците“. И овој „хаос“ може да донесе значителни бранови мигранти од овие простори во Европа.

Агенцијата на ОН за помош и работа за палестинските бегалци на Блискиот Исток беше формирана по арапско-палестинската војна во 1948 година и започна со работа во 1950 година. Во тоа време, UNRWA беше одговорна за 750.000 луѓе. Денес – 5,5 милиони Палестинци имаат право да ги користат услугите на агенцијата. Нејзини главни услуги се образованието и обезбедувањето здравствена заштита, при што Агенцијата работи со 700 училишта и 140 клиники изградени во текот на изминатите седум децении.

Намалувањето на поддршката на ЕУ – која во моментов обезбедува речиси половина од оперативниот буџет на УНРВА – може да го загрози нејзиното функционирање, особено затоа што агенцијата беше „на работ на финансиски колапс“ во јуни, според генералниот секретар на ОН, Антонио Гутерез. Сепак, од нападите на 7-ми октомври, УНРВА се бореше да засолни речиси 200.000 луѓе во Појасот Газа во неколкуте училишта што ги води, иако повеќето од нив беа оштетени од израелскиот контранапад.

Не можеме да го завршиме овој напис без да кажеме дека најверојатно во блиска иднина, и во зависност од тоа како ќе се развива конфликтот предизвикан на 7 октомври, Европа повторно ќе биде цел на нов мигрантски бран. Од оваа гледна точка, најпогодени земји ќе бидат Шпанија, Италија и Грција, кои се на главната рута на мигрантите по морски пат кон Европската унија.