Niejasności w finansowaniu organizacji pozarządowych przez UE

Departament Polityki Budżetowej w Parlamencie Europejskim opublikował badanie, w którym stwierdzono, że przepisy Unii Europejskiej (UE) dotyczące przejrzystości w odniesieniu do organizacji pozarządowych (NGO) są bardzo ograniczone.

Według wspomnianego parlamentarnego departamentu polityki wewnętrznej nie ma wymogu, aby Komisja Europejska lub beneficjenci grantów maksymalizowali przejrzystość publiczną. Jest to oczywiście otwarta furtka do potencjalnej korupcji i ideologizacji przy użyciu pieniędzy podatników.

Co gorsza, zgodnie z faktem, że przepisy dotyczące przejrzystości na poziomie UE są bardzo ograniczone, przestrzeganie tak ograniczonych wymogów przez Komisję Europejską i beneficjentów dotacji nie zapewnia przejrzystości publicznej.

Innymi słowy, nie wiemy i nie możemy dokładnie dowiedzieć się, kto otrzymuje fundusze unijne wypłacane przez nas, dlaczego je otrzymuje, kto nie zasługuje na nie według władz Unii itp. Jest to wyraźnie sprzeczne z zasadą „otwartości” ogłoszoną w Deklaracji Praskiej ECR z dnia 17 grudnia 2013 r.

Aby rozwiązać tę niepokojącą sytuację, Komisja Europejska zaproponowała rewizję systemu przejrzystości finansowej (FTS) finansowania organizacji pozarządowych. Badanie wskazuje jednak, że proponowana rewizja nie zawiera znaczących zmian dotyczących przejrzystości publicznej.

Jak ująłby to Lampedusa w swojej słynnej powieści „Lampart”, rzeczy zmieniają się tylko po to, aby pozostały takie, jakie są.

Wiemy, że w 2022 r. UE przekazała organizacjom pozarządowym ponad 8 mld EUR w ramach zarządzania bezpośredniego. To ponad dwukrotnie więcej niż w 2021 r. i około 4,6% rocznego budżetu UE. Zarządzanie bezpośrednie ma miejsce, gdy Komisja Europejska lub organy wykonawcze UE przyznają dotacje bezpośrednio organizacjom pozarządowym.

Oprócz zarządzania bezpośredniego, UE przyznaje dotacje organizacjom pozarządowym za pośrednictwem instytucji pośredniczących; nazywa się to zarządzaniem pośrednim. Obecny FTS nie zawiera szczegółowych informacji na temat grantów przyznanych organizacjom pozarządowym przez instytucje pośredniczące w ramach zarządzania pośredniego. Szacunkowa kwota finansowania pośredniego w porównaniu z finansowaniem bezpośrednim wynosi jeden do sześciu. Informacje są fragmentaryczne i niespójne, co jest kolejną oznaką niejasności w przypadku finansowania pośredniego, którą należy pilnie poprawić.

Późniejsze badanie opublikowane przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Wewnętrznej Parlamentu Europejskiego dla obszarów kultury, mediów, edukacji, młodzieży i sportu również potwierdza, że należy poprawić przejrzystość portfela projektów finansowanych w tych obszarach. W obecnej formie można przeprowadzić bardzo ograniczoną analizę realizacji programu na lata 2021-2027.

Po raz kolejny oznacza to, że Unia Europejska nie może zagwarantować, w jaki sposób środki publiczne zostały przyznane w ciągu ostatnich trzech lat i nie jest w stanie zapewnić tego samego minimalnego wymogu w ciągu kolejnych trzech lat.

W odpowiedzi na tę sytuację Parlament Europejski negocjuje raport polityczny w sprawie przejrzystości i odpowiedzialności organizacji pozarządowych finansowanych z budżetu UE. W Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych francuska eurodeputowana Patricia Chagnon (Rassemblement National, Tożsamość i Demokracja) zaproponowała siedem poprawek do projektu opinii komisji, a mianowicie poprawki nr 26, 37, 55, 74, 87, 101 i 122, wszystkie w celu zwiększenia przejrzystości i rozliczalności funduszy.

Co rozczarowujące, Europejska Partia Konserwatywna poinformowała niedawno, że zasady przejrzystości są łagodzone po udanym lewicowym lobbingu, aby nie ujawniać informacji o finansowaniu organizacji pozarządowych. Ma to wpływ na bezpieczeństwo narodowe, ponieważ część tego ukrytego finansowania trafia do beneficjentów z państw trzecich.

Z drugiej strony, istnieje wyraźna sprzeczność między politycznym przesłaniem formalnie bronionym przez wiele organizacji pozarządowych – przejrzystością i demokracją – a ich podejrzaną niechęcią do wykazania się taką samą przejrzystością i demokracją w odniesieniu do ich własnych kont i finansowania. Wiceprzewodnicząca Komisji ds. wartości i przejrzystości Věra Jourová zaproponowała, aby finansowanie zostało włączone do „niepublicznej części rejestru”. Brzmi to jednak jak niezbyt zabawna gra: Jeśli rejestr jest niepubliczny, jak można jednocześnie mówić o przejrzystości?

Źródło zdjęcia: Hungary Today