Subscribe
Dzięki planowi Readiness 2030 i unijnemu programowi kosmicznemu Bruksela koncentruje się na innowacjach, bezpieczeństwie i konkurencyjności, aby skonsolidować swoją rolę w domenie orbitalnej
Przestrzeń kosmiczna nie jest już tylko granicą eksploracji naukowej: stała się kluczowym frontem strategicznym dla europejskiej obronności. Dzięki planowi Readiness 2030 i Programowi Kosmicznemu Unii Europejskiej Bruksela zainicjowała transformację systemową, która łączy innowacje technologiczne, bezpieczeństwo i suwerenność przemysłową, próbując wzmocnić swoją autonomię w coraz bardziej niestabilnym kontekście geopolitycznym. Rozporządzenie (UE) 2021/696, które reguluje program kosmiczny na lata 2021-2027, stanowi podstawę regulacyjną tej ambitnej strategii. Z budżetem w wysokości 13,5 mld euro, program integruje kluczowe platformy, takie jak Galileo, Copernicus i GOVSATCOM, w synergii z Europejskim Funduszem Obronnym (EDF) i planem Readiness 2030, który przewiduje inwestycje w wysokości do 800 mld euro w nadchodzących latach.
Kluczowe technologie dla bezpieczeństwa i obrony
Sercem tej architektury technologicznej jest Galileo, europejski globalny system nawigacji satelitarnej, niezbędny zarówno do operacji cywilnych, jak i wojskowych dzięki swojej wysokiej precyzji. Z kolei Copernicus oferuje zaawansowane możliwości obserwacji Ziemi na potrzeby monitorowania środowiska i zarządzania kryzysowego. Fundamentalne znaczenie ma również GOVSATCOM, który poprzez projekt IRIS² (planowany na lata 2025-2027) ma na celu zbudowanie konstelacji wieloorbitalnej do bezpiecznej komunikacji, gwarantującej niezależność i bezpieczeństwo europejskiej infrastruktury rządowej. Programy te są uzupełniane przez systemy krajowe i partnerstwa przemysłowe. Na przykład w ramach systemu SICRAL, który ma zapewnić bezpieczną komunikację wojskową, do 2026 r. zostanie ukończony moduł SICRAL-3. Firmy takie jak Airbus i MBDA są już zaangażowane w rozwój zaawansowanych platform obrony powietrznej i komunikacji satelitarnej, podczas gdy we Włoszech Leonardo i Telespazio wyróżniają się projektami podwójnego zastosowania o wysokiej wartości strategicznej.
Nowe technologie i technologie podwójnego zastosowania
Krajobraz technologiczny szybko ewoluuje wraz z wprowadzeniem obliczeń kwantowych i produkcji addytywnej. Pierwsza z nich, z oczekiwanym europejskim finansowaniem w wysokości ponad 1 miliarda euro, zapowiada rewolucję w kryptografii i zarządzaniu sieciami satelitarnymi. Druga pozwala na produkcję lekkich i wysoce odpornych komponentów, skracając czas i koszty. Technologie podwójnego zastosowania – tj. mające zastosowanie zarówno w dziedzinie cywilnej, jak i wojskowej – stanowią sedno europejskiej strategii. Dane z programu Copernicus są wykorzystywane do nadzoru granic, podczas gdy GOVSATCOM może służyć misjom humanitarnym lub operacjom wojskowym. Fundusz CASSINI, dysponujący kapitałem w wysokości 1 mld euro, zmobilizował już 175 mln euro w celu przyciągnięcia prywatnego kapitału i wsparcia startupów w sektorze kosmicznym.
Korzyści operacyjne i kwestie krytyczne
Integracja tych systemów zapewnia znaczące korzyści operacyjne. Galileo wspiera nawigację sił NATO, Copernicus oferuje niezbędne dane do planowania wojskowego, a system COSMO-SkyMed, używany przez włoską marynarkę wojenną, zapewnia stałe monitorowanie Morza Śródziemnego. Pozostają jednak krytyczne kwestie: infrastruktura kosmiczna jest narażona na zagrożenia cybernetyczne i kolizje ze śmieciami orbitalnymi. UE uruchomiła program Space Situational Awareness (SSA), ale nadal istnieje luka inwestycyjna w porównaniu ze Stanami Zjednoczonymi, które w 2023 r. wydały 60 mld euro na badania kosmiczne w porównaniu z 23,4 mld euro w Europie.
Cyberbezpieczeństwo i regulacje
Cyberbezpieczeństwo staje się coraz większym priorytetem. Ćwiczenia NATO wykazały podatność satelitów na cyberataki. W odpowiedzi rozporządzenie (UE) 2021/696 promuje odporność poprzez zaawansowaną kryptografię i bezpieczne sieci. W szczególności Włochy są wzywane do rozwijania specjalistycznych umiejętności w celu ochrony strategicznych zasobów, takich jak COSMO-SkyMed i SICRAL. Rozwijają się również ramy regulacyjne. Nowa ustawa AI Act 2024 reguluje wykorzystanie sztucznej inteligencji w systemach kosmicznych, podczas gdy Biała Księga w sprawie europejskiej obronności otwiera drogę do stworzenia jednolitego rynku obronnego. Rozporządzenia takie jak (UE) 2023/2411 w sprawie bezpieczeństwa przemysłowych łańcuchów dostaw mają na celu zmniejszenie zależności od komponentów spoza Europy, podczas gdy rozporządzenie (UE) 2021/821 nakłada ścisłe kontrole na eksport wrażliwych technologii.
Scenariusz na 2030 r.
Patrząc w przyszłość, cel UE jest jasny: autonomiczny dostęp do przestrzeni kosmicznej, niezależne sieci satelitarne i przywództwo technologiczne. Projekty takie jak IRIS², wzmocnienie europejskich rakiet nośnych oraz sojusze z NATO i Organizacją Narodów Zjednoczonych wskazują na jasną trajektorię. Europa zamierza nie tylko chronić swoje interesy orbitalne, ale także stać się wiarygodnym globalnym graczem w dziedzinie, która ma stać się sercem strategicznych rozgrywek w XXI wieku.
Alessandro Fiorentino