Subscribe
Извештајот за TBI 2025 (Индекс на трговски бариери) беше објавен во последниве денови. Анализата на таков документ е интересна, особено ако ја погледнеме економската состојба што ја доживуваме во моментов. Светот опишан со овој индекс е секако доста различен од оној што потенцијално би можел да се открие во наредната година, особено поради напливот на давачки предизвикани од новите економски политики на администрацијата на Трамп за меѓународната трговија. Давачките наметнати од Соединетите Американски Држави веќе имаа, како одговор, затегнување на трошоците за увоз-извоз, што би можело да влијае – на среден и долг рок – на економиите на неколку земји, па дури и на целата Европска Унија. Односот на САД со Кина, на пример, како и идните самити што може да се одржат меѓу претседателот Трамп и Европа со Урсула фон дер Лајен, сигурно ќе бидат елементи што треба да се земат предвид во претстојната анализа на Индексот на трговски бариери. Во исто време, извештајот TBI 2025 е неопходна почетна точка што треба да се анализира, корисна за поставување основа што може да ни помогне да ги разбереме потезите на главните економски и трговски сили на меѓународната шаховска табла.
ШТО МЕРИ ИНДЕКСОТ НА ТРГОВСКИ БАРИЕРИ?
За да ги анализираме овие податоци, прво треба да разбереме од каде доаѓаат, што претставуваат и како се собираат. Индексот на трговски бариери, како композитен индекс, користи податоци од разновидни и авторитетни извори како што се ОЕЦД (Организација за економска соработка и развој) за ограничувања на услугите или СТО (Светска трговска организација) за анализа на нетарифни бариери, царини и договори за слободна трговија. Сепак, за да се разбере што мери овој индекс, потребно е да се навлеземе во спецификите на податоците и методологијата со која се прикажуваат. Индексот на трговски бариери ги анализира директните и индиректните трговски бариери во 122 земји, опфаќајќи приближно 97% од светскиот БДП и 80% од глобалното население. Во споредба со изданието од 2023 година, кое вклучуваше 88 земји, ова издание претставува значително проширување за подобро да ја одрази динамиката на глобалната трговија. Целта на овој индекс е да се анализира вкупноста на трговијата што ја врши целото глобално население, а имајќи го предвид нивото достигнато во ова издание, може да обезбеди повеќе од вистинита проекција. Поточно, испитаните директни бариери спаѓаат во три категории: тарифи, нетарифни бариери (НТБ) и ограничувања на услугите. Потоа, постои четврти столб на анализата наречен Олеснување, кој има за цел да ги процени структурните елементи што влијаат на трговијата, како што се логистиката, имотните права, ограничувањата на дигиталната трговија и учеството на државите во договорите за слободна трговија (ДСТ).
ОГРАНИЧУВАЊЕТО НА МОМЕНТАЛНАТА ЕКОНОМСКА ПРЕТХОДНОСТ
Како што веќе беше наведено во воведот на овој напис, Индексот на трговски бариери за 2025 година може да се смета за студија за економската историја, особено поради новите економски трговски политики наметнати од САД под администрацијата на Трамп. Исто така, треба да се земе предвид дека податоците содржани во неодамна објавениот извештај се собрани и анализирани во првите месеци од 2025 година, додека новите податоци за САД пристигнаа дури во месецот непосредно пред објавувањето на трудот. Всушност, табелите содржани во нив не ја одразуваат можноста дека царинската кампања на Трамп (покрената за решавање на наводните трговски нерамнотежи) може да биде трајна. САД моментално се рангирани на 61-во место во светот на листа доминирана од Хонг Конг, а зад нив е Индонезија на 122-ро место. Доколку царинската кампања стане структурна политика, а не краткорочна политичка стратегија, тогаш позицијата на САД би била ревидирана надолу, спуштајќи ги на 111-то место помеѓу Гамбија и Киргистан. Рангирањето на расчленетите податоци исто така би се намалило, со што САД би се спуштиле на последното место во рангирањето на царините со зголемување на просечната царинска стапка на највисоко ниво меѓу 122-те земји (надминувајќи го моменталниот максимум на Египет од 19%) и зголемување на уделот на царинските ослободувања од 47% на 0%.