Subscribe
Наспроти сите очекувања, со тивок, но моќен камбек, Карол Навроцки победи на вториот круг од претседателските избори во Полска, нарушувајќи ја проевропската агенда на премиерот Доналд Туск и отворајќи ново поглавје во политичката историја на земјата. Оваа победа далеку ги надминува националните граници – тоа е земјотрес што го потресува Брисел, носи поен за Европа на нациите и го враќа прашањето за суверенитетот во преден план.
Дуелот: Навроки против естаблишментот
Во првиот круг, кога анкетите покажаа дека проевропскиот градоначалник на Варшава, Рафал Тржасковски, води и е славен од медиумите и естаблишментот, се чинеше дека исходот е речиси сигурен. Харизматичен, повеќејазичен, поддржан од меѓународните елити и силно поддржан од премиерот Туск, Тржасковски беше прикажан како модерно, напредно лице на Полска.
Од другата страна стоеше Карол Навроски, кандидатот на конзервативната Партија на правото и правдата (PiS), потценет и исмејуван. Католик, аматерски боксер и историчар со докторат по комунизам, Навроски го водеше Институтот за национално сеќавање и беше опишан како „погрешен човек“ од голем дел од западниот печат. Сепак, пораката на Навроски беше јасна: помалку Брисел, повеќе Варшава. Помалку идеологија, повеќе татковина.
Ноќното враќање
По првиот круг, сè укажуваше на проевропска победа. Но, ноќта на вториот круг, додека Тржасковски предвреме славеше врз основа на излезните анкети, Навроцки предупреди: „Ќе победиме во текот на ноќта и ќе ја спасиме Полска“. Пророчки зборови.
Официјалните резултати од Националната изборна комисија потврдија тесна, но значајна победа: 50,89% наспроти 49,11%. Малку гласови ги поништија очекувањата – доволно за да го уништат сонот на Туск за партиски претседател. Излезноста, рекордни 71%, потврди дека Полјаците сфатија колку се клучни овие избори.
Народот наспроти елитата
Изборната мапа покажува поделена земја: Тржасковски доминираше во големите градови, додека Навроцки победи во руралните средини, на истокот и во најнаселените војводства. Младите гласачи под 40 години и постарите лица над 60 години го поддржаа Навроцки – знак дека неговата порака за национално достоинство одекнуваше. Ова не беше само битка меѓу двајца кандидати; тоа беше судир меѓу две визии: технократска европска иднина наспроти суверена татковина.
Популизмот, долго презрен од елитните кругови, престана да бара дозвола и удри со тупаница по масата. Навроцки им се обрати на „длабоката Полска“ – оние кои работат, се молат, штедат, одгледуваат деца и немаат време за утопии во боја на виножито и наметнувања на климата.
Тежок пораз за Туск
Доналд Туск е вистинскиот губитник. Човекот кој се обиде повторно да ја усогласи Полска со Брисел сега се соочува со претседател кој е подготвен да го искористи своето уставно право на вето за да ги блокира либерално-прогресивните политики. Како и неговиот претходник Анджеј Дуда, Навроцки може и веројатно ќе се спротивстави на идеолошкото свртување на сегашната влада. А Туск нема парламентарно мнозинство потребно за да го поништи ветото.
Одговорот на Туск беше значаен: тој најави гласање за доверба во парламентот, јасен обид да го спаси угледот и да ја задржи власта. Но, пораката од анкетите е непогрешлива – Полјаците се уморни од откажување од својот суверенитет и почитување на директивите од Брисел и Берлин.
Европа е потресена, реалполитиката се прилагодува
Победата на Навроцки го доведува во прашање наративот за неизбежна федерална Европа. И покрај раната тревога и критики, дури и Урсула фон дер Лајен беше принудена да го прилагоди својот тон, изразувајќи „доверба во континуираната соработка со новиот претседател“ и нагласувајќи ја важноста на Полска во „посилна Европа“. Внимателно избрани зборови, диктирани од Realpolitik – таа знае дека земја од 38 милиони жители во срцето на Европа, столб на НАТО на источниот дел, не може да се игнорира.
Дури и Доналд Трамп го поздрави резултатот: „Лојалниот сојузник на Трамп победи во Полска, потресувајќи ја цела Европа. Честитки Полска, избравте победник!“ Навроцки сега се приклучува на растечкиот фронт на патриотски лидери кои имаат за цел да ја реформираат Европа од темел – потврдувајќи ја улогата на нациите против наднационалниот централизам.