Subscribe
Со постојните ограничувања продолжени до јануари 2026 година, Брисел сега планира построг 18-ти пакет санкции насочени кон руската флота во сенка и извозот на енергија.
Брисел – Европската унија формално ги обнови санкциите против Русија за уште шест месеци, продолжувајќи ги рестриктивните мерки до крајот на јануари 2026 година. Оваа одлука, потврдена во понеделник наутро од Советот за надворешни работи на ЕУ преку писмена постапка, следува по една недела внатрешни дискусии и консензус постигнат на минатонеделниот самит меѓу 27-те земји-членки.
Овој потег обезбедува континуитет на 17-те пакети санкции што веќе се во сила од февруари 2022 година, кога Русија ја започна својата целосна инвазија на Украина. Сегашниот пакет санкции, кој првично требаше да истече на 31 јули, вклучува сеопфатни ограничувања насочени кон руската економија, финансискиот сектор и клучните поединци и субјекти поврзани со воените напори на Кремљ.
Едногласност во услови на тивко несогласување
И покрај претходните двоумења од земји како Унгарија и Словачка – кои историски изразуваа резерви во врска со казнениот пристап на ЕУ кон Москва – овој пат немаше противење на обновувањето. Дури и овие поневолни членки се воздржаа од блокирање на постапката, сигнализирајќи редок момент на единство во она што инаку беше фракционерска и еволуирачка дебата за тоа како да се справи со Кремљ.
Обновените мерки, меѓу другото, го одржуваат замрзнувањето на средства во вредност од приближно 210 милијарди евра што ѝ припаѓаат на руската централна банка. Овие средства остануваат неподвижни во рамките на јурисдикциите на ЕУ, главно држени преку „Еуроклеар“, компанија за финансиски услуги со седиште во Брисел. Судбината на овие средства останува главна спорна точка, со правни и политички неизвесности околу предлозите за нивна целосна конфискација или пренамена на профитот што го генерираат за обнова на Украина.
Очи кон 18-тиот пакет санкции
Иако продолжувањето на постојните санкции го зачувува статус кво, претставниците на ЕУ веќе работат на нова, поагресивна рунда казни. Се очекува 18-тиот пакет санкции, кој моментално е во подготовка во Брисел, да се фокусира во голема мера на расклопување на руската таканаречена „флота во сенка“ – тајна мрежа на бродови што се користат за заобиколување на меѓународните ограничувања за извоз на нафта – и понатамошно заострување на контролата врз извозот на руска енергија.
Според извори од ЕУ, Европската комисија го одложува формалното воведување на пакетот до по клучниот билатерален состанок меѓу претседателката на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, и словачкиот премиер Роберт Фицо. Фицо изрази загриженост за влијанието на построгите санкции врз снабдувањето со гас на неговата земја, со оглед на континуираната зависност на Словачка од рускиот увоз на енергија.
Ова одложување го истакнува балансирачкиот чин што ЕУ мора да го изврши: одржување на притисокот врз Москва, а воедно и задоволување на загриженоста за енергетската безбедност на поранливите земји-членки.
Контроверзен предлог: Намалување на ограничувањето на цената на нафтата
Еден од најконтроверзните елементи што се дискутираат за претстојниот пакет санкции е потенцијалното намалување на ценовниот лимит на руската сурова нафта – мерка првично воведена од коалицијата Г7 за ограничување на приходите на Москва без нарушување на глобалните пазари на нафта.
Сепак, оваа идеја се соочува со значителни пречки. Бидејќи ограничувањето на цената на нафтата е иницијатива предводена од Г7, секое прилагодување би барало консензус меѓу сите членки на Г7. Според извештаите, постои растечки скептицизам меѓу клучните играчи, вклучително и во САД, особено со оглед на политичката клима околу Белата куќа под водство на Доналд Трамп. Дури и во самата ЕУ, некои земји-членки се претпазливи во врска со преиспитувањето на ограничувањето, плашејќи се од несакани последици за глобалните цени на енергијата и нивните сопствени економии.
Стратешко трпение или опаѓање на моментумот?
Одлуката на ЕУ за обновување на санкциите испраќа јасна порака дека останува посветена на поддршката на Украина и одржувањето на притисокот врз Русија. Сепак, бавниот напредок во финализирањето на 18-тиот пакет и недостатокот на консензус за клучните елементи предизвикуваат загриженост за долгорочното единство и издржливост на блокот.
Две години по почетокот на војната, стратегијата за санкции на ЕУ е во критична фаза. Иако постојните мерки ја оптоварија руската економија, тие не успеаја да го променат курсот на Кремљ. Прашањето сега е дали претстојните мерки ќе донесат нов стратешки притисок – или политичките двоумења ќе ја ослабнат нивната ефикасност. Како што конфликтот продолжува, а глобалното внимание се префрла на други геополитички жаришта, ЕУ се соочува со тест и за својата решителност и за својата способност да дејствува колективно во време на продолжена криза.
Алесандро Фиорентино