Subscribe
По американските напади во Иран, Палацо Чиги ја потврдува својата централна улога: никаков напад не може да се изврши без овластување од италијанската влада. Помеѓу тајните договори и парламентарната дебата, Италија се движи со цврстина и автономија.
Во напнат геополитички момент, обележан со бомбардирањето на иранските нуклеарни локалитети од страна на САД, италијанската влада предводена од Џорџија Мелони јасно го повтори фундаменталниот принцип: американските воени бази во Италија не можат да се користат за воени операции без претходна дозвола од италијанската влада. Овој став, јавно искажан на 23 јуни од страна на премиерот пред Домот на пратениците, претставува чин на институционална одговорност и реафирмација на националниот суверенитет, во меѓународен контекст доминиран од сè понепроѕирна воена логика.
„Користењето на американските бази во Италија не е побарано, кое може да се користи само со овластување од италијанската влада“, рече Мелони, додавајќи дека одлука од ваков обем би барала парламентарно усвојување и дека „не може да се донесе врз основа на идеологија“. Пораката на владата е јасна: Италија не е пасивна платформа за воени операции на други луѓе, туку суверена држава која ја оценува секоја воена одлука врз основа на контекстот, меѓународното право и националните интереси. Реплика ја потврди и министерот за одбрана Гвидо Кросето, кој потсети дека користењето на базите од страна на американските сили е поврзано со формално барање и соодветно овластување од италијанската извршна власт.
Комплексна правна рамка, но со италијански простор за маневрирање
Точно е дека правната рамка што го регулира военото присуство на САД во Италија е стратифицирана и делумно класифицирана. Договорите датираат од крајот на 1940-тите и вклучуваат и мултилатерални договори во рамките на НАТО и билатерални договори, како што е Билатералниот инфраструктурен договор (БИА) од 1954 година, кој, иако не е објавен, формално бара од Соединетите Американски Држави да не користат италијански инсталации за воени цели, освен ако не е во согласност со директивите на НАТО или по договор со италијанската влада.
Дури и ако, како што откри Викиликс, практиката доживеа флексибилно толкување на овие одредби од страна на Соединетите Американски Држави, барањето за добивање согласност од италијанската влада останува недопрено и одлучувачко. Мелони и Кросето затоа зајакнаа принцип кој, во поновата историја, доживеа конкретна примена. На пример, во 2018 година, Италија одби да учествува во бомбардирањето на Сирија спроведено од Соединетите Американски Држави, Обединетото Кралство и Франција, забранувајќи ја употребата на бази на нејзина територија во отсуство на мандат од ОН. Дури и тогаш, владата избра разумност, почитувајќи го Уставот и меѓународното право.
Парламент: помеѓу политичката неопходност и уставната обврска
Иако не е секогаш правно обврзувачко, вклучувањето на Парламентот од страна на претседателот Мелони е посочено како избор на транспарентност и демократско споделување. И покрај различните толкувања меѓу експертите како што се Микеле Аинис и Доменико Паучиуло за потребата од парламентарно гласање, владата изрази желба да не дејствува сама. Став што покажува внимание и на уставниот диктат – особено на членовите 11 и 78, кои го регулираат отфрлањето на војната и процедурите за нејзино објавување – и на потребата да се гарантира одговорна политичка дебата за вакви деликатни прашања.
Свесно управување со сегашноста, со поглед кон иднината
Цврстината што ја покажа италијанската извршна власт не треба да се толкува како непријателство кон сојузниците, туку како зрело остварување на стратешка автономија, совршено компатибилно со евроатлантската посветеност на Италија. Во време кога сè повеќе се дискутира за европскиот суверенитет и споделената одговорност, Италија покажува дека сојузништвото не значи подреденост.
Заслугата на владата на Мелони, во овој контекст, е двојна: од една страна, таа ја потврди централноста на италијанските институции во воените одлуки на нејзина територија; од друга страна, ја врати дебатата за надворешната и одбранбената политика во демократски услови, дистанцирајќи ја од вонредни или чисто идеолошки логики. Во свет каде што војната може да избувне со беспилотно летало и каде што сојузите се тестираат во моменти на криза, јасноста што ја покажа Италија е силен сигнал: на своја почва, италијанската влада одлучува, во согласност со правилата, Парламентот и народот. Став кој, покрај тоа што е правно основан, е и политички далекувиден.
Алесандро Фиорентино