Subscribe
Со планот „Подготвеност 2030“ и вселенската програма на ЕУ, Брисел се фокусира на иновации, безбедност и конкурентност за да ја консолидира својата улога во орбиталниот домен.
Вселената повеќе не е само граница на научните истражувања: таа стана клучен стратешки фронт за европската одбрана. Со планот „Подготвеност 2030“ и вселенската програма на Европската унија, Брисел започна системска трансформација што ги комбинира технолошките иновации, безбедноста и индустрискиот суверенитет, во обид да ја зајакне својата автономија во сè понестабилен геополитички контекст. Регулативата (ЕУ) 2021/696, која ја регулира вселенската програма 2021-2027 година, претставува регулаторна основа на оваа амбициозна стратегија. Со буџет од 13,5 милијарди евра, програмата ги интегрира клучните платформи како што се Галилео, Коперникус и ГОВСАТКОМ, во синергија со Европскиот фонд за одбрана (ЕДФ) и планот „Подготвеност 2030“, кој предвидува инвестиции до 800 милијарди евра во наредните години.
Клучни технологии за безбедност и одбрана
Во срцето на оваа технолошка архитектура е Галилео, европскиот глобален сателитски навигациски систем, неопходен и за цивилни и за воени операции благодарение на неговата висока прецизност. Коперник, од друга страна, нуди напреден капацитет за набљудување на Земјата за мониторинг на животната средина и управување со кризи. Исто така, фундаментален е GOVSATCOM, кој, преку проектот IRIS² (планиран помеѓу 2025 и 2027 година), има за цел да изгради мултиорбитална констелација за безбедни комуникации, гарантирајќи независност и безбедност на европските владини инфраструктури. Овие програми се надополнети со национални системи и индустриски партнерства. Системот SICRAL, на пример, наменет да обезбеди безбедни воени комуникации, ќе го заврши модулот SICRAL-3 до 2026 година. Компании како што се Airbus и MBDA веќе се вклучени во развојот на напредни платформи за воздушна одбрана и сателитски комуникации, додека во Италија Леонардо и Телеспазио се издвојуваат со проекти со двојна намена од висока стратешка вредност.
Нови технологии и технологии со двојна употреба
Технолошкиот пејзаж брзо се развива со воведувањето на квантното пресметување и адитивното производство. Првото, со очекувано европско финансирање од над 1 милијарда евра, ветува револуција во криптографијата и управувањето со сателитските мрежи. Второто овозможува производство на лесни и високо отпорни компоненти, намалувајќи го времето и трошоците. Технологиите со двојна намена – односно, применливи и во цивилната и воената област – се во срцето на европската стратегија. Податоците од Коперникус се користат за надзор на границите, додека GOVSATCOM може да служи за хуманитарни мисии или воени операции. Фондот CASSINI, со 1 милијарда евра фондација, веќе мобилизираше 175 милиони за привлекување приватен капитал и поддршка на стартапи во вселенскиот сектор.
Оперативни предности и критични прашања
Интеграцијата на овие системи овозможува значителни оперативни предности. Галилео ја поддржува навигацијата на силите на НАТО, Коперник нуди основни податоци за воено планирање, а системот COSMO-SkyMed, кој го користи италијанската морнарица, обезбедува постојано следење на Медитеранот. Сепак, остануваат критични проблеми: вселенските инфраструктури се изложени на сајбер ризици и судири со орбитални остатоци. ЕУ ја започна програмата за вселенска ситуациска свест (SSA), но инвестицискиот јаз останува во споредба со Соединетите Американски Држави, кои во 2023 година потрошија 60 милијарди долари за вселенски истражувања наспроти европските 23,4 милијарди долари.
Кибербезбедност и регулатива
Кибербезбедноста е растечки приоритет. Вежбите на НАТО ја покажаа ранливоста на сателитите на кибер напади. Како одговор на тоа, Регулативата (ЕУ) 2021/696 промовира отпорност преку напредна криптографија и безбедни мрежи. Италија, особено, е повикана да развие специјализирани вештини за одбрана на стратешки средства како што се COSMO-SkyMed и SICRAL. Регулаторната рамка исто така се проширува. Новиот Закон за вештачка интелигенција од 2024 година ја регулира употребата на вештачка интелигенција во вселенските системи, додека Белата книга за европска одбрана го отвора патот за создавање единствен пазар на одбрана. Регулативите како што е (ЕУ) 2023/2411 за безбедноста на индустриските синџири на снабдување имаат за цел да ја намалат зависноста од неевропски компоненти, додека Регулативата (ЕУ) 2021/821 наметнува строга контрола врз извозот на чувствителни технологии.
Сценариото за 2030 година
Гледајќи кон иднината, целта на ЕУ е јасна: автономен пристап до вселената, независни сателитски мрежи и технолошко лидерство. Проекти како што е IRIS², зајакнувањето на европските лансери и сојузите со НАТО и Обединетите нации укажуваат на јасна траекторија. Европа има намера не само да ги заштити своите орбитални интереси, туку и да стане кредибилен глобален играч во домен предодреден да стане срце на стратешките натпревари во 21 век.
Алесандро Фиорентино