Уште еден знак на европска ренесанса

Дали се упатуваме кон уште една европска ренесанса? Дали ќе имаме меѓународно национално будење каде што ние Европејците и Западњаците конечно ќе го најдеме патот назад кон нашите сопствени култури и повторно ќе почнеме да ги негуваме нашите сопствени посебни идентитети?

Ако има нешто што сме научиле од историјата, тоа е дека доминантните тенденции во културата и идеологијата создаваат свои сопствени негативни реакции. По просветителството и рационалната култура на 18 век, го добивме поемотивниот романтизам на 19 век. Европската култура на почетокот на 19 век во многу погледи беше негативна реакција против сè што претставуваше просветителството и што кулминираше со Француската револуција.

Денес, во 2025 година, имаме повеќе од триесет години глобализам и неолиберализам. Тоа беше време кога слободната трговија беше дадена, кога големите емигрантски текови се движеа од Азија и Африка кон Европа и Северна Америка. Тоа беше време кога интернетот го обедини целиот свет. Младите луѓе во Европа можат да слушаат корејска поп-музика и да гледаат американски Јутјубери.

Во Западна Европа, многу луѓе чувствуваат дека нивната традиционална култура и идентитет се под притисок. Делумно од глобализацијата и дигитализацијата, а делумно од миграцијата. На Запад дури постои и она што многумина го нарекуваат оикофобија, каде што сопствената култура се смета за закана за добрите вредности, а присуството на странски култури се смета за доказ за нашата човечност и великодушност.

Но сега нешто се случува. Нашата сопствена западна цивилизација повторно почнува да ги интересира луѓето.

На пример, во Шведска е очигледно дека има нов интерес за традиционалните шведски народни носии. Писателката Бите Асармо пишува во статија на конзервативниот блог „Det Goda Samhället“ (Доброто општество) дека народните носии се вратија. Асармо нè потсетува дека претставниците на социјално-конзервативната и националистичка партија Шведски демократи се појавија во народни носии на отворањето на шведскиот парламент во текот на првите години кога беа во парламентот (почетокот на 2010-тите). Ова беше дочекано со потсмев и презир од страна на новинарите од естаблишментот. Тогаш – пред петнаесет години – народната носија беше знак на заостанат и опасен национализам. Сега е поинаку.

Во врска со прославата на шведската летна средина оваа година, беше очигледно дека многу млади жени беа среќни да облечат народна носија. Исто така, беа и многу млади жени со имигрантско потекло. Шведска го слави својот национален ден на 6 јуни. Но, ова е прилично нов изум. И многумина ја сметаат летната ноќ за вистински национален ден на Шведска.

Бите Асармо вели дека верува оти новиот интерес што сега постои за шведските народни носии е знак за нов интерес за шведската култура. Ова е, пак, очекувана реакција на масовната имиграција што Шведска ја има толку долго и која е имплементирана со изрична мотивација Шведска да стане мултикултурна земја, а не шведска.

Но, ова е секако нешто за кое мејнстрим новинарите не се осмелуваат да зборуваат, истакнува Асармо. Наместо тоа, тие тврдат дека интересот за народни носии произлегува од интересот за повторна употреба и одржливост. Се вели дека токму грижата за земјата и климата е причината Швеѓанките повторно да почнат да носат шведски народни носии. Премногу често, овие носии се пренесувале од претходните генерации. Значи, тогаш има совршена смисла да ги користиме повторно за да не придонесуваме за уништување на климата.

Но, како што пишува Бите Асармо: Интересот за народни носии нема никаква врска со климата или со одржливоста. Станува збор за млади Швеѓани кои копнеат по сопствената култура. Тие се уморни од оикофобијата. Тие се уморни од негирањето на важноста на шведската култура и шведскиот идентитет за Шведска и Швеѓаните.

И можеби дури и многу од овие млади луѓе самите не разбираат дека нивниот нов интерес за народни носии е протест против глобализацијата и мултикултурализмот. Тие можеби само мислат дека шведските народни носии се убави. Но, тоа не ги спречува да бидат чин на отпор. Чин на отпор против оикофобијата и самоомразата. Чин на отпор против негирањето на нашето западно наследство и нашата западна култура.