Subscribe
Анализата на неодамнешните европски воени вежби, поточно симулацијата „Заеднички ѕвезди“, покренува важни прашања за одбранбениот капацитет на Европа во услови на големи воздушни закани. Во овој контекст, симулацијата на руски ракетен напад врз градот Каљари, во Италија (Сардинија), претставува симболичен случај на структурните и стратешките недостатоци на сегашните континентални одбранбени системи. Настанот, иако виртуелен, понуди особено значајна тест-клупа за проценка на ефикасноста на европскиот противвоздушен штит и поттикна политичко-воена дебата за состојбата на подготвеност на одбранбениот апарат на Унијата.
ВИРТУЕЛЕН НАПАД, РЕАЛНИ ПОСЛЕДИЦИ
Како дел од вежбата „Заеднички ѕвезди“, која заврши пред две недели, италијанските вооружени сили ја тестираа својата способност да одговорат на сценарио за воздушна војна слично на она што моментално се одвива во Украина. Тактичкиот модел предвидува напад во три бранови: прво беспилотни летала, потоа балистички ракети и конечно крстосувачки ракети. Според новинарски извори, шест ракети би успеале (хипотетички) да го погодат Каљари и покрај употребата на најдобрите достапни одбранбени системи, како што се разурнувачот Дорија и батеријата земја-воздух Самп-Т. Како што наведоа разни медиуми, зборовите на генерал Никола Пјазенте се симболични, според кого сегашниот контекст на закана бара усвојување на систем за воздушна одбрана на повеќе нивоа способен ефикасно да работи на ниски, средни и големи надморски височини. Оваа визија се чини дека ја дели и генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, кој неодамна истакна како методите на напад усвоени од Руската Федерација во Украина (карактеризирани со систематски воздушни офанзиви) ја покажуваат итна потреба од зајакнување на европските одбранбени капацитети, со цел да се обезбеди ефикасна заштита на воздушниот простор на Алијансата.
ЕВРОПСКО ИНДУСТРИСКО ДОЦНЕЊЕ
Критичните прашања не се ограничени само на оперативната и стратешката сфера. Тие се накалемуваат на производствен систем кој сè уште е во голема мера несоодветен за поддршка на растечката и итна побарувачка за вооружување. Европската одбранбена индустрија, особено во секторот за ракети земја-воздух, е претставена од мултинационален конзорциум – MBDA – основан од Франција, Италија, Обединетото Кралство и Германија. Овој кооперативен модел, иако доблесен во својата концепција, претставува сериозна логистичка неефикасност. Производството на една ракета Aster 30 бараше до 41 месец во 2022 година; во моментов, благодарение на интервенциите за оптимизација, времето е намалено на 18 месеци, со цел понатамошно подобрување во двегодишниот период 2025-2026 година. Италијанскиот министер за одбрана, Гвидо Кросето, објави дека националното производство на ракети ќе се зголеми за 40% до 2025 година, со последователно дуплирање што се очекува за следната година. И покрај овие перспективи за индустриско зајакнување, наведените временски рамки сè уште се чинат недоволни за да ги задоволат и итните оперативни потреби на Украина и пошироките потреби за одвраќање на Европската Унија. Во овој контекст, европскиот комесар за одбрана, Андриус Кубилиус, истакна како европскиот регулаторен апарат, замислен во ера во која вооружениот конфликт изгледаше далечен, повеќе не е соодветен на променетото геополитичко сценарио. Тој ја нагласи итноста од надминување на сегашните административни пречки, предупредувајќи дека временските рамки наметнати од бирократијата не можат да се натпреваруваат со брзината на руската воена ескалација.
„СОВРШЕНАТА БУРА“ И РИЗИКОТ ОД СИСТЕМСКА РАНЛИВОСТ
Според Кубилиус, Европа се соочува со „совршена бура“, со оглед на конвергенцијата на структурните, стратешките и бирократските фактори што го ограничуваат нејзиниот одбранбен капацитет. Ова сценарио е отежнато од зголемената брзина на рускиот воено-индустриски комплекс, способен да произведе над 25.000 дронови „германски“, 800 балистички ракети „искандер“ и 633 крстосувачки ракети „кх101“ само во 2025 година. Стапка на производство што далеку ја надминува европската и сериозно ја загрозува стратешката автономија на континентот. Западните резерви на системи „самп-Т“ се веќе исцрпени, додека САД, главните добавувачи на оружје за Украина, во моментов произведуваат само 42 ракети „патриот“ месечно, недоволен број за да одговорат на руските напади од последните денови. Оваа нерамнотежа помеѓу производствениот капацитет и одбранбените потреби се рефлектира и во неподготвеноста на европските канцеларии да се откажат од својата опрема, во отсуство на алатки за брза замена. Симулацијата на нападот врз Каљари, затоа, не е само академска или тактичка вежба, туку и сериозно предупредување за европската одбранбена политика. Тоа ја истакнува несоодветноста на моменталната воена архитектура на континентот во услови на хипотетички, но сè поверодостојни закани. Декларациите на воените и институционалните лидери се спојуваат околу императивна потреба: да се обезбеди повеќеслојна воздушна одбрана и ефикасен и брз индустриски капацитет, способен да одговори и на вонредни ситуации и на структурните предизвици на иднината. Во брзо развивачки геополитички контекст, способноста за реакција, како и колективната безбедност на Европа, ќе зависат од брзината со која Унијата ќе може да ја трансформира својата воена индустрија во стратешки мотор, не само за одбрана на своите граѓани, туку и за одржување на меѓународната рамнотежа.